Την 1η Σεπτεμβρίου 1939 εισέβαλαν τα στρατεύματα της ναζιστικής Γερμανίας στην Πολωνία και έπειτα από δύο ημέρες, η Γαλλία και η Βρετανία κήρυξαν τον πόλεμο στη Γερμανία. Ετσι, η 3η Σεπτεμβρίου θεωρείται η ημέρα που ξεκίνησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Σε αυτές τις δύο ημέρες που μεσολάβησαν, η παγκόσμια σύρραξη θα μπορούσε να είχε αποτραπεί αν ο Α. Χίτλερ αποσυρόταν από τα πολωνικά εδάφη ή αν οι Γαλλοβρετανοί, de facto, καθιστούσαν ανενεργή τη συμφωνία εγγύησης προς την Πολωνία. Λίγες ημέρες πριν, στις 23 Αυγούστου, είχε προηγηθεί το σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ, το οποίο στο μυστικό του παράρτημα προέβλεπε ανάμεσα σε άλλα και τον διαμελισμό της Πολωνίας μεταξύ της Γερμανίας και της Σοβιετικής Ενωσης.
Τόσο για τους Γερμανούς όσο και για τους Σοβιετικούς το πολωνικό κράτος ήταν ένα λάθος της Ιστορίας, μια κατασκευή της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Από τον 18ο αιώνα αυτά τα εδάφη ήταν μοιρασμένα μεταξύ της Γερμανίας και της τσαρικής Ρωσίας, ενώ ο ιδρυτικός μύθος του πολωνικού κράτους ήταν η νίκη των στρατευμάτων του επί του μπολσεβίκικου στρατού του Τσουχατσέφσκι, το 1920. Τότε που ο Κόκκινος Στρατός είχε φτάσει έξω από τη Βαρσοβία, αλλά τελικά οι Πολωνοί, υπό την ηγεσία του στρατηγού Γιόζεφ Πιλσούντσκι εξεδίωξαν τους εισβολείς. Ως γνωστόν, τα σοβιετικά στρατεύματα εισέβαλαν για δεύτερη φορά στην ανατολική Πολωνία στις 17 Σεπτεμβρίου 1939. Βλέπουμε ότι η ιστορική μνήμη και τα αυτοκρατορικά σύνδρομα καθορίζουν συμπεριφορές και συμμαχίες που, εκ πρώτης όψεως, φαίνονται παράταιρες. Η αναθεώρηση διεθνών συμφωνιών τελικά επιτυγχάνεται μόνον ύστερα από πόλεμο και για αυτόν τον λόγο όλες οι αναθεωρητικές δυνάμεις ήταν και επιθετικές δυνάμεις. Κάτι που παραμένει ώς τις ημέρες μας.
Η αναθεώρηση διεθνών συμφωνιών επιτυγχά- νεται μόνο με πόλεμο. Οι αναθεωρητικές δυνάμεις ήταν πάντα και επιθετικές δυνάμεις. Κάτι που παραμένει ώς τις ημέρες μας.
Σε μια συνθήκη πάντα υπάρχει ο ηττημένος και ο κερδισμένος, διότι οι συνθήκες συνάπτονται για να τακτοποιήσουν έκτακτες καταστάσεις που τις περισσότερες φορές προήλθαν από πολεμικές συγκρούσεις. Οι πέντε συνθήκες ειρήνης που υπογράφηκαν το 1919 για να ρυθμίσουν τα του Μεγάλου Πολέμου –έτσι αποκαλείτο ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, μέχρι να ξεσπάσει ο Δεύτερος– ήταν ιδιαίτερα επαχθείς για τους ηττημένους, κάτι που αποτέλεσε την αφορμή ή την αιτία για την ανάπτυξη στις κοινωνίες τους ενός μιλιταριστικού και εθνικιστικού πνεύματος. Η Τσεχοσλοβακία ήταν το πρώτο θύμα του γερμανικού μιλιταρισμού και η Πολωνία το δεύτερο.
Ο Α. Χίτλερ, εισβάλλοντας στην Πολωνία, προφανώς εκτίμησε πως οι Γαλλοβρετανοί δεν θα εμπλακούν στον πόλεμο. Δεν έλαβε στα σοβαρά υπόψη την επιστολή που του απέστειλε ο Νέβιλ Τσάμπερλεν στις 22 Αυγούστου 1939, με την οποία τον προειδοποιούσε με απόλυτη σαφήνεια ότι η Βρετανία θα πολεμούσε για την Πολωνία. «Αναμφίβολα ο Α. Χίτλερ ήταν υπεύθυνος για τον πόλεμο του 1939, αυτό όμως εξακολουθεί να αφήνει αναπάντητο το ευρύτερο ερώτημα για το τι είδους πόλεμο ήθελε» (R. Overy).
