Στα social media υπάρχει εδώ και καιρό ένα meme που λέγεται “red flags”. Ο όρος αναφέρεται στα πρώιμα σημάδια που σου δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά με έναν άνθρωπο ή με μια κατάσταση, τις ενδείξεις που πρέπει να αναγνωρίζεις για να απομακρυνθείς εγκαίρως. Ποια είναι, για παράδειγμα, τα “red flags” που κάποια ή κάποιος μπορεί να αναγνωρίσει κατά τη διάρκεια ενός ραντεβού, τα οποία είναι ενδεικτικά το ότι ο παρτενέρ απέναντι δεν είναι και πολύ σόι, και ότι πρέπει να απομακρυνθείτε με βήμα ταχύ; Άπειρα σχετικά χιουμοριστικά βιντεάκια με λίστες, παραδείγματα και πραγματικές εμπειρίες πλημμυρίζουν το ίντερνετ.
Όπως ίσως μάθατε αν δεν είστε ακόμα διακοπές σε μέρος χωρίς ίντερνετ, τις προάλλες εμφανίστηκε μια αναπάντεχη, νέα υποψηφιότητα για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ. Ο 35χρονος ομογενής από τις ΗΠΑ Στέφανος Κασσελάκης έγινε viral χάρη στις αναρτήσεις του στα social media και στα σχετικά βιντεάκια με τα οποία παρουσιάζει τον εαυτό του και την υποψηφιότητά του, τα οποία χαρακτηρίστηκαν από πολλούς ως “επαγγελματικά” και “καλοφτιαγμένα”. Τα παρακολούθησα κι εγώ και σήμερα θέλω να σας πω δυο πράγματα. Πρώτον και σημαντικότερο, ότι αυτά τα βιντεάκια και η viral επιτυχία τους μας λένε λιγότερα για τον συγκεκριμένο υποψήφιο και πολύ, πολύ περισσότερα για εμάς. Δεύτερο, ότι είναι γεμάτα με πολλά, τρανταχτά red flags. Ας αρχίσουμε από αυτό το δεύτερο.
Πρώτα απ’ όλα, η ίδια η υποψηφιότητα είναι ένα μεγάλο red flag καθαυτή. Σε αυτήν εδώ τη χώρα η πρώτη σκέψη που πυροδοτείται στο μυαλό οποιουδήποτε ακούει ότι κάποιος κατεβαίνει στην πολιτική είναι: και ποιος κρύβεται από πίσω; Τι συμφέροντα εξυπηρετεί; Ποιος πληρώνει; Ποιος κινεί τα νήματα; Αυτή η καχυποψία είναι έκφανση της μηδενικής εμπιστοσύνης μας στο πολιτικό προσωπικό και στον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται η πολιτική στη χώρα, βεβαίως, και στη βαθιά επίγνωση του ότι η διακυβέρνηση είναι ένας αμφίδρομος πελατειακός μηχανισμός στον οποίο σχεδόν όλες και όλοι συμμετέχουμε. Είναι αρρωστημένη κατάσταση, αλλά δεδομένη και καλά κατανοητή. Θεωρούμε εξορισμού ότι κανείς δεν είναι “καθαρός” μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου. Κι αυτή η καχυποψία πυροδοτείται ακόμα κι όταν μπαίνουν στην πολιτική άνθρωποι γνωστοί στην κοινωνία, από την προηγούμενη καριέρα τους ή τη δημόσια δράση τους. Φανταστείτε τι γίνεται όταν πρόκειται για κάποιον όχι απλά άγνωστο στην κοινωνία, αλλά κάποιον εντελώς εκτός κοινωνίας -που ζούσε για δεκαετίες σε άλλη χώρα. Ανάβουνε λαμπάκια αυτομάτως, χτυπάνε συναγερμοί. Red flag.
Στο δε τετράλεπτο βιντεάκι της ανακοίνωσης της υποψηφιότητας, τα red flags συνεχίζουν. Η επίκληση της λέξης “αυτοδημιούργητος”, μιας από τις πιο κακοποιημένες και εξευτελισμένες της ελληνικής γλώσσας από τα πρώτα-πρώτα δευτερόλεπτα; Red flag. Η φράση “βρέθηκα να μεγαλώνω στην Εκάλη”, σαν φριχτό δεινό που επιβλήθηκε από μια σκληρή κι άπονη μοίρα: Red flag. Η απροσδόκητη, απίστευτη επίκληση του “παραδικαστικού κυκλώματος” ως πηγή των οικονομικών δυσκολιών μιας οικογένειας, μια καταγγελία υπερβολικά σοβαρή και σκοτεινή, που υποδηλώνει πράγματα και δημιουργεί περισσότερα ερωτηματικά από ό,τι ίσως ο υποψήφιος θα φανταζόταν; Red flag. Η αγωνία της επανάληψης της λέξης “υποτροφία” για τις σπουδές σε φημισμένα λύκεια και πανεπιστήμια των ΗΠΑ (όπου “βρέθηκε από ανάγκη”); Red flag. Η αναφορά στην επαγγελματική απασχόληση στην επάρατη Goldman Sachs, πάλι με αμυντικό, δικαιολογητικό κατευναστικό τρόπο και η διευκρίνηση ότι εκεί ήταν που “είδε από κοντά τι είναι Κεφάλαιο” και “το να αγοράζεις τον κόπο του άλλου φτηνά” και “το πόση αλαζονεία φέρνει το χρήμα”; Red flag. Το ότι δεν αναφέρει μια μικρή λεπτομέρεια, το ότι δηλαδή χρειάστηκε πέντε ολόκληρα χρόνια για να τα μάθει όλα αυτά στην Goldman Sachs μπορεί κάποιος να το αντιπαρέλθει (καθότι βρέθηκε εκεί σε πολύ νεαρή ηλικία), αλλά το ότι, αφότου έμαθε “τι είναι Κεφάλαιο” και “πόση αλαζονεία φέρνει το χρήμα” πήγε και έγινε εφοπλιστής; Red flag. To “δάνειο με προσωπική εγγύηση”; Red flag. Η κάπως φορτική αυτοπεποίθηση και αυταρέσκεια στο τέλος, η επαναλαμβανόμενη επίκληση κάποιου πράγματος που αποκαλεί “ελληνικό όνειρο”; Όλα red flags.
Υπάρχει, βεβαίως, κι ένα μέρος του βίντεο του Στέφανου Κασσελάκη που είναι υποδειγματικό, “no notes” που λένε, κι ας είναι αντιγραφή (ή, πιο δίκαια, “hommage”) ομιλιών του Πιτ Μπούτιτζετζ: εκεί που μιλάει για τον άντρα του. Μάλιστα, από όσα λέει για αυτόν το συμπέρασμα προκύπτει αβίαστα: πιθανότατα ο Τάιλερ θα ήταν καταλληλότερος για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ.
Η υπόλοιπη ομιλία -και η υπόλοιπη υποψηφιότητα-, όμως, είναι γεμάτη με red flags. Κάποια δεν είναι και τόσο τραγικά -όσο αν έβγαινες ραντεβού, για παράδειγμα, και άκουγες ”οι έρευνες για τη μυοκαρδίτιδα στους νέους από τα εμβόλια λένε ότι” ή “όπως διάβασα στο βιβλίο του Τζόρνταν Πέτερσον”- και πολλά, όπως έχετε καταλάβει ήδη, δεν οφείλονται τόσο στον ίδιο τον υποψήφιο, όσο σε εμάς, τους καχύποπτους, διαβρωμένους παραλήπτες του μηνύματος. Βεβαίως, αν γνώριζε τους παραλήπτες του μηνύματος, ο υποψήφιος θα έπρεπε και να προβλέψει ότι όλο αυτό το αφήγημα σε ελληνικά αυτιά μοιάζει όλο ύποπτο, περίεργο, αντιφατικό, γεμάτο κενά και “ξένο”. Το ότι δεν γνώριζε είναι, από μόνο του, πρόβλημα.
Το 2019 έγραφα ένα άρθρο για τον Πιτ Μπούτιτζετζ και για την ανάγκη μιας νέας μορφής πολιτικών αφηγημάτων από τους απανταχού υποψηφίους πολιτικούς. Αυτή η καμπάνια μοιάζει σαν να προσπαθεί να ακολουθήσει αυτό το μοντέλο, αλλά σαν να το έχει περάσει πρώτα από το ChatGPT. Το πολιτικό μας σύστημα ασφαλώς και λιμνάζει και χρειάζεται νέο αίμα. Οι άνθρωποι της αγοράς, των κοινωνικών αγώνων (τους οποίους έχουν κατά προτίμηση διεξάγει στην ίδια κοινωνία την οποία φιλοδοξούν να υπηρετήσουν) και της δημιουργίας πρέπει να ενθαρρύνονται να συμμετάσχουν στην πολιτική, αν θέλουν, με όποιον τρόπο θεωρούν σωστό. Ίσως όχι απευθείας στη θέση αρχηγού κόμματος (κι ο Πιτ έγινε δήμαρχος για ένα φεγγάρι), αλλά ξεκινώντας από κάπου, κάπως. Σίγουρα όμως όχι έτσι.
Όπως είπαμε στην αρχή, ωστόσο, αυτό δεν είναι το σημαντικότερο. Το πολύ πιο σοβαρό είναι το ότι η κουβέντα που πυροδοτήθηκε σε άρθρα, εκπομπές και διαδικτυακές πλατφόρμες με αφορμή αυτή την αξιοπερίεργη υποψηφιότητα τις τελευταίες ημέρες λέει λιγότερα για τον Στέφανο Κασσελάκη και πολύ περισσότερα για το επίπεδο του πολιτικού διαλόγου στη χώρα μας, για το επίπεδο του πολιτικού μας προσωπικού, για τη στάση μας απέναντι στα δημοκρατικά μας καθήκοντα και, τελικά, για εμάς. Τους πολίτες.
Εδώ και 50 χρόνια το πολιτικό προσωπικό της χώρας μας το αναδεικνύει, το επιβραβεύει, το αξιολογεί και το ανακυκλώνει ένας και μόνο ένας: ο ελεύθερος, ανεξάρτητος, κυρίαρχος λαός. Ναι, μεγάλο μέρος του πολιτικού προσωπικού είναι διεφθαρμένο, εξαρτημένο από μικρά και μεγάλα συμφέροντα. Αλλά τα συμφέροντα κερδίζουν και επιβάλλονται με τη δική μας, διαχρονική και αμέριστη ανοχή. Αυτούς ψηφίζουμε. Αυτούς αναδεικνύουμε. Όλοι αυτοί είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα του τι είμαστε. Τους μισούμε και τους βρίζουμε, τους θεωρούμε ανίκανους και φταίχτες για όλα μας τα δεινά, παρ’ όλο που είναι αντιπροσωπευτικό μας δείγμα, που εμείς επιλέξαμε. Ή, ίσως -κι εδώ μπαίνω σε χωράφια ιατροφαρμακευτικών κλάδων- τους μισούμε και τους βρίζουμε ΕΠΕΙΔΗ είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα του τι είμαστε. Όπως και να ‘χει, τους ψηφίζουμε, τους αναδεικνύουμε και μετά ευχόμαστε να έρθουν και να εμφανιστούν μαγικά μπροστά μας άλλοι.
Η ευχή αυτή είναι η παραδοχή της αποτυχίας μας. Η ελπίδα ότι ξαφνικά από το πουθενά μπορεί να εμφανιστεί κάποιος άλλος, αμόλυντος, καινούργιος από μηχανής Θεός, δείχνει περισσότερα για εμάς παρά για οποιονδήποτε εμφανίζεται και γίνεται από το πουθενά viral. Όσες και όσοι νιώθουν αυτή την ελπίδα, και αγγιστρωνονται σε ό,τι νέο εμφανίζεται μόνο και μόνο επειδή δεν προέρχεται από τη δεξαμενή ατόμων που έχουν συνδιαμορφώσει ήδη, παραδέχονται έμμεσα ότι απέτυχαν. Ότι όλες και όλοι μαζί αποτύχαμε να αναδείξουμε μέσα από τις αλλεπάλληλες ανοιχτές, δημοκρατικές διαδικασίες τους κατάλληλους ανθρώπους για να διοικήσουν αυτή τη χώρα. Πως, μισό αιώνα τώρα, είμαστε ανίκανοι να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τη δημοκρατία που οι παλαιότεροι κατέκτησαν και μας παρέδωσαν. Και πως τώρα, αβοήθητα θύματα της ανικανότητάς μας, περιμένουμε να έρθει κάποιος άλλος, καινούργιος, ξένος για να μας σώσει. Σαν απογοητευμένα από τον κόσμο μοναχικά πλάσματα, που δέχονται να βγούνε ραντεβού με κάθε καταφανώς ακατάλληλο πρώτο τυχόντα, αγνοώντας τα πεντακάθαρα και κραυγαλέα red flags.
