«Το φετινό καλοκαίρι στη νότια Ευρώπη ήταν λιγότερο “Μπάρμπι” και περισσότερο “Οπενχάιμερ”», έγραψε πριν από ένα μήνα σε άρθρο του για τη χιονοστιβάδα της κλιματικής κρίσης ο σημαντικός Βρετανός ιστορικός Νάιαλ Φέργκιουσον. Η συμβολική φράση δανείζεται από τις δύο περισσότερο συζητημένες ταινίες της χρονιάς την ατμόσφαιρά τους, όπως αποτυπώνεται στη χρωματική παλέτα τους: η γκάμα του ροζ δίπλα στη δυστοπία της καταστροφής. Η ιδανική Μπάρμπιλαντ, από τη μία, και εικόνες που τρομάζουν, από την άλλη. Το ανύπαρκτο της διαφυγής πλάι στο υπαρκτό ενός δοκιμασμένου παρόντος που υπόσχεται ένα πιο τρομακτικό μέλλον. Κάπως έτσι.
Η «Barbie», η ταινία της Γκρέτα Γκέργουικ, σαρώνει στο παγκόσμιο box office και θεωρείται πλέον επίσημα η μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία (1,3 δισ. δολάρια) στην ιστορία του στούντιο της Warner Bros. Το «φαινόμενο Μπάρμπι» έχει ποικιλοτρόπως αναλυθεί, οι πρωταγωνιστές Μπάρμπι και Κεν (ιδανικοί οι Μάργκοt Ρόμπι και Ράιαν Γκόσλινγκ) έχουν εμπνεύσει και δυναμιτίσει ταυτόχρονα στερεότυπα, διαφορετικές γενιές κοριτσιών και γυναικών (κυρίως) θεατών συναντήθηκαν στις αίθουσες. Η ροζ υπερπαραγωγή, αντιφατική στις προθέσεις της (φεμινιστικές διδαχές σε διαφημιστικό περιτύλιγμα), άλλους ενθουσίασε, άλλους άφησε αμήχανους· ξεσήκωσε πάντως ένα κύμα αναφορών που σημαίνει ότι τα πρόσωπα διαθέτουν «αρχετυπικές» ιδιότητες, σε αυτό το σύμπαν της στιλπνής τελειότητας, όπου κάθε ατέλεια εκλαμβάνεται ως απειλή.
Πριν από τέσσερα χρόνια είχε προβληθεί στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Μέση δαχτυλίδι: H Μπάρμπι αλλιώς» («Tiny Shoulders, Rethinking Barbie», ΗΠΑ 2018). Η σκηνοθέτις Αντρέα Νέβινς κατόρθωσε να πάρει άδεια και να εισχωρήσει στα άδυτα της Mattel, του βιομηχανικού κολοσσού παιχνιδιών, που λάνσαρε την κούκλα το 1959, με δισεκατομμύρια πωλήσεις. Μέσα από το πολύ διαφωτιστικό αυτό ντοκιμαντέρ («Κ», 3/03/2019) προέκυπτε το ερώτημα και η απάντηση: Τι κάνει την Μπάρμπι να παραμένει η «απόλυτη» κούκλα για τόσες γενιές κοριτσιών, να έχει συντροφεύσει ώρες παιχνιδιών, να έχει επιβιώσει παρά την ισχυρή κριτική που δέχθηκε και την αποστροφή που γέννησε σε ένα μέρος του πληθυσμού γι’ αυτό το οποίο εκπροσωπούσε, να έχει ανακοινωθεί ο θάνατός της («Barbie doll, the end») και να έχει διαψευστεί; Iσως γιατί: «Η Μπάρμπι είναι οι ιστορίες που περιέχει. Είναι τα μικρά κορίτσια και τα όνειρά τους. Δεν είναι μόνο ένα κομμάτι πλαστικό».
Ο πλανήτης αυτό το καλοκαίρι μπορεί να στράφηκε στις αποχρώσεις του ροζ, έζησε όμως μέσα στα διλήμματα της καταστροφής.
Ο πλανήτης αυτό το καλοκαίρι μπορεί να στράφηκε στις αποχρώσεις του ροζ, έζησε όμως μέσα στα διλήμματα της καταστροφής. Επί της ουσίας, τίποτε από τα δύο δεν εφησυχάζει, γιατί καμία εκδοχή δεν μπορεί να αγνοηθεί. Ούτε της Μπάρμπι ούτε του Οπενχάιμερ. Και οι δυο μιλούν για τον κόσμο μας, είτε τον επιλέγουμε είτε μας επιβάλλεται. Εχει ενδιαφέρον η άποψη του ηθοποιού Κίλιαν Μέρφι (που ενσαρκώνει τον «πατέρα» της ατομικής βόμβας): «Η ταινία σκαλίζει γύρω από το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος και ποια είναι η ευθύνη μας ως ανθρώπινων όντων στον πλανήτη και τι κάνουμε με αυτή την εξουσία, που σε αυτή την περίπτωση μας δόθηκε από ένα εξαιρετικά καταστροφικό και αποτρόπαιο όπλο. Νομίζω ότι ο Τριφό είχε πει ότι πηγαίνουμε σινεμά όχι μόνο για να ξεφύγουμε από τη ζωή, αλλά και για να μάθουμε για τη ζωή» («Κ», 27/8).
Μήπως, άραγε, μαθαίνουμε ακόμη κι όταν επιθυμούμε να ξεφύγουμε; Το ροζ της Μπάρμπι δεν είχε την ξεγνοιασιά ή την πλαστική ευημερία ενός κατασκευασμένου κόσμου. Εξυνε το χρώμα κι όσο η χρυσόσκονη έμενε στο χέρι όλο και κάτι διαπερνούσε τη φαντασμαγορία, τάραζε την ακύμαντη επιφάνεια της Μπάρμπιλαντ.
Τα όνειρά μας αυτό το καλοκαίρι ήταν ταραγμένα και οι ιστορίες που διηγούμαστε είναι όλο και λιγότερο ειδυλλιακές. Οι εικόνες των ακατάπαυστων πυρκαγιών στοιχειώνουν, το εφιαλτικό σταχτί καλύπτει ολοένα και μεγαλύτερες εκτάσεις, κανένα χρώμα δεν μένει αλώβητο μέσα σε αυτήν την επέλαση της καταστροφής. Ο καπνός επηρεάζει τον τρόπο που βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο.
