Τόσο η συνάντηση των δύο υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας – Τουρκίας, Γεραπετρίτη – Φιντάν, όσο και η μετέπειτα συνάντηση των δύο ηγετών είναι το επιστέγασμα του ήπιου κλίματος που δημιουργήθηκε στις σχέσεις των δύο χωρών μετά τον μεγάλο σεισμό στην Τουρκία. Σε παρόμοια θετική κατάσταση οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρέθηκαν και άλλες φορές στο παρελθόν, αλλά δυστυχώς οι αγεφύρωτες διαφορές που υπάρχουν στάθηκαν πιο ισχυρές από την καλή θέληση των πολιτικών ηγεσιών και τις προτροπές των συμμάχων. Θα γίνουμε και τώρα θεατές του ίδιου έργου; Ή μήπως και οι δύο πλευρές είναι έτοιμες για γενναίες υποχωρήσεις; Εδώ ακριβώς βρίσκεται η καρδιά του προβλήματος. Οι γείτονές μας θα κάνουν εκπτώσεις στις διεκδικήσεις τους, ενώ εμείς θα κάνουμε εκπτώσεις στα δικαιώματά μας. Πάνω σε αυτή τη βάση –και δεν μπορώ να δω άλλη βάση– ο διάλογος θα είναι ανισοβαρής. Και δεν γνωρίζω αν ένας τέτοιος διάλογος μπορεί να αποδώσει.
Αυτή η στρατηγική διάσταση απόψεων αποτυπώνεται και στο πώς προσεγγίζουν την εξωτερική πολιτική οι κ. Γεραπετρίτης και Φιντάν. Ο πρώτος δήλωσε πως η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας στηρίζεται στο διεθνές δίκαιο και ο δεύτερος δήλωσε πως ως υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας θα παραμείνει πιστός στο εθνικό όραμα. Διεθνές δίκαιο από τη μια μεριά, εθνικό όραμα από την άλλη. Διεθνές δίκαιο όλοι γνωρίζουμε τι σημαίνει. Το εθνικό όραμα της Τουρκίας ποιο είναι; Στον βαθμό που αυτό το όραμα συγκρούεται με την εθνική κυριαρχία και τα δικαιώματα γειτονικών κρατών, τι γίνεται; Πώς καθορίζονται αυτές οι σχέσεις;
Η επανεκκίνηση των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας δεν γίνεται από το σημείο μηδέν, κουβαλάει μια ολόκληρη ιστορία εντάσεων, μονομερών διεκδικήσεων και απειλών.
Θα μου πει ο αναγνώστης να μην είμαι μίζερος και προκατειλημμένος και να δω με αισιόδοξη ματιά αυτές τις συναντήσεις. Εχω γράψει πολλάκις πως όλοι θέλουμε μια Τουρκία φιλειρηνική, δημοκρατική, οικονομικά εύρωστη, που να σέβεται το διεθνές δίκαιο. Μια Τουρκία χωρίς casus belli, χωρίς στρατεύματα σε ξένες χώρες, χωρίς επιθετικά εθνικά οράματα. Ποιος δεν θα ήθελε έναν τέτοιο γείτονα! Ομως, αυτή η κατάσταση που περιέγραψα πόρρω απέχει από την πραγματικότητα και όποιος δεν το βλέπει βαδίζει στα τυφλά. Καλός είναι ο διάλογος, αρκεί να γνωρίζουμε τα όριά του, τα οποία καθορίζονται πρωτίστως από τη γεωπολιτική και τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των κρατών.
Και οι δύο ηγέτες μόλις έχουν εκλεγεί και μάλιστα πανηγυρικά και όντως πιστεύω πως έχουν την καλή θέληση να βρουν μια άκρη στα προβλήματα που υπάρχουν μεταξύ των δύο χωρών. Οφείλω ωστόσο να υπενθυμίσω ότι σε παρόμοια θέση –ίσως και καλύτερη– βρέθηκαν και άλλοι ηγέτες Ελλάδας και Τουρκίας και όμως τελικά αυτό που χαρακτηρίζει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι μερικά βήματα μπροστά, πολλά βήματα πίσω. Σήμερα βρισκόμαστε στη φάση ενός νέου ξεκινήματος, μιας επανεκκίνησης. Αυτή όμως η επανεκκίνηση δεν γίνεται από το σημείο μηδέν. Κουβαλάει μια ολόκληρη ιστορία εντάσεων, μονομερών διεκδικήσεων και απειλών, που δεν μπορεί να διαγραφεί.
