Βλέπεις ένα νωπό χωράφι από ξύλα και χώμα που καταλήγει σε μια καφέ, άρρωστη θάλασσα. Και βυθισμένα, με τις μύτες τους, σαν νεκρά ατσάλινα πουλιά, πέντε-έξι αυτοκίνητα. Αν δεν διάβαζες τη λεζάντα στη φωτογραφία, δεν θα αναγνώριζες το μέρος που πέρασες τις διακοπές μόλις πριν από ένα μήνα.
Το ίδιο και στην πόλη. Οσο κι αν προσπαθείς να αναγνωρίσεις τις γειτονιές στις φωτογραφίες, η λάσπη τα έχει νικήσει όλα.
Αυτή η αίσθηση ξαφνικής ανοικειότητας γειώνει και την αφηρημένη μέχρι χθες πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής. Η «αλλαγή» δεν αντικατοπτρίζεται κάπου, σε μια οθόνη, στα σχήματα των μετεωρολογικών προγνώσεων. Η «αλλαγή» είναι εκείνη που σου κάνει αγνώριστο ακόμη και τον τόπο που μεγάλωσες.
Ολες οι δικαιολογίες που έθεσαν πάλι σε κυκλοφορία οι φορείς της εμβρόντητης Πολιτείας είναι σωστές. Κανένας μηχανισμός δεν μπορεί να αναμετρηθεί με τέτοιας έντασης φαινόμενα. Καμία υποδομή δεν έχει σχεδιαστεί για να αντέχει σε τέτοιο καιρικό πλήγμα.
Το ερώτημα όμως της επόμενης ημέρας παραμένει: Ποια τουριστική βιομηχανία μπορεί να αναπτυχθεί σε αυτό το περιβάλλον – που μετατρέπεται από τη μια στιγμή στην άλλη από τόπο ανεμελιάς σε ζώνη κινδύνου, εγκλωβισμού και θανάτου; Ποια παραγωγική βάση μπορεί να στεριώσει όταν σε μια νύχτα βυθίζονται οι καλλιέργειες του μισού κάμπου; Ποια αστική ζωή μπορεί να ευδοκιμήσει όταν σε μια ακμάζουσα πόλη τον Ιούλιο καίγεται η βιομηχανία και η περιαστική κτηνοτροφική παραγωγή· και τον Σεπτέμβριο θάβεται για μέρες ο αστικός πυρήνας;
Χωρίς βαρβάρους
Σε ποια «γνωστά περάσματα» εκδηλώθηκαν οι εστίες νερού; Ποιοι «αλιτήριοι» έβαλαν τις πλημμύρες;
Ολες οι συζητήσεις μας, όχι απλώς για την πράσινη ανάπτυξη, αλλά για κάθε ανάπτυξη, βγαίνουν ξαφνικά εκτός θέματος. Φανταζόμασταν ότι η Ελλάδα είχε μέλλον, επειδή ήταν ένα «οικόπεδο» όπου θέλει κανείς να ζει. Να περάσει σε «εύκρατη» γαλήνη τα χρόνια της αποστρατείας του· να έρθει εδώ για τη θεραπεία του ή για τις σπουδές του· να έρθει με το λάπτοπ του για να δουλέψει για την πολυεθνική του από μια μεσογειακή παραλία.
Φανταζόμασταν ότι η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής μάς βρίσκει προνομιούχους γιατί έχουμε τις φυσικές προδιαγραφές να γίνουμε κόμβος καθαρής ενέργειας.
Τώρα, όλες αυτές οι παραδοχές, που βασίζονταν στην προίκα του φυσικού περιβάλλοντος, πρέπει να αναθεωρηθούν. Για να μπορεί να σχεδιαστεί η «πολυτέλεια» της ανάπτυξης πρέπει να έχει πρώτα ασφαλιστεί το ίδιο το έδαφός της – σχεδόν κυριολεκτικά. Ξέρουμε πια ότι αυτό που συνέβη στη Ρόδο, στον Εβρο, στο Πήλιο και στην Καρδίτσα δεν είναι μια ιστορική εξαίρεση. Είναι μια διαρκής κρίση. Ξέρουμε ότι στη Θεσσαλία έπεσαν και οι γέφυρες που είχαν πέσει και ξαναχτιστεί μετά τον «Ιανό».
Ξέρουμε –γιατί μας ομολογείται ξανά και ξανά– τι δεν μπορεί να κάνει το κράτος. Αυτό που αναζητούμε είναι ένα κράτος που δεν θα ανακυκλώνει ομολογίες της αδυναμίας του.
Το βίντεο
Ημασταν όλοι μάρτυρες στον θάνατό του. Βρέθηκε μια κάμερα για να τον καταγράψει και να τον μετατρέψει σε συλλογικό βίωμα. Σε κοινό μας τραύμα. Αν δεν υπήρχε αυτή η κάμερα, ο θάνατος του Αντώνη Καρυώτη το βράδυ της Τετάρτης στο λιμάνι του Πειραιά θα είχε περάσει πιθανότατα, όπως συνέβαινε στην εποχή των παλαιών media, σαν δύο αράδες στο αστυνομικό δελτίο. «Διενεργείται έρευνα από τις λιμενικές αρχές προκειμένου να διαπιστωθούν οι ακριβείς συνθήκες του δυστυχήματος…». Το βίντεο, όμως, όσο αποτρόπαιο κι αν είναι –όσο κι αν δεν μπορείς, αφού το δεις, να βγάλεις από το μυαλό σου την αχνή σκιά που καταπίνουν οι αφροί στην πρύμνη–, επιτρέπει τώρα να αναγνωριστούν οι αυτουργοί και να αποδοθεί δικαιοσύνη. Βοηθάει κυρίως να αξιωθεί ο δολοφονημένος λίγη μεταθανάτια ανθρωπιά. Βοηθάει τουλάχιστον να αποχαιρετιστεί αυτός ο «ιδιαίτερος» άνθρωπος, που μάλλον έφερε ως βάρος την ιδιαιτερότητά του όσο ζούσε, μέσα σε πάνδημη συγκίνηση. Πηγαία συγκίνηση. Αλλά μάταιη. Τι να την κάνει τώρα ο Αντώνης την ανθρωπιά;
