Η Θεσσαλία, με όλο το ιστορικό βάθος της και την τραγική επικαιρότητα των ημερών, επαναφέρει το βλέμμα μας στο αστικό της υπόβαθρο, που και μεγάλο είναι και σημαντικό. Η γεωγραφική της θέση στην καρδιά της χώρας, με άνετη πρόσβαση στο Αιγαίο, στη Βόρεια, Δυτική και Κεντρική Ελλάδα, την καθιστά κέντρο και κόμβο. Αυτή η θέση της Θεσσαλίας θα μπορούσε να είναι και ένας σχεδιασμός για την εξακτίνωση υπηρεσιών, προϊόντων και κεφαλαίου ιδεών και αγαθών για όλη τη χώρα.
Σε μια ιδανική κατάσταση τα τέσσερα αστικά κέντρα της Θεσσαλίας (Λάρισα, Βόλος, Τρίκαλα, Καρδίτσα) μαζί με τις σημαντικές και ιστορικές κωμοπόλεις (Φάρσαλα, Αγιά, Τύρναβος, Ελασσόνα κ.ά.) και σε γειτνίαση με δύο τουριστικούς πόλους, το Πήλιο και τη λίμνη Πλαστήρα, θα μπορούσαν να είναι μοχλοί ευρύτερης ανάπτυξης και κέντρα ιδιαίτερα ελκυστικά για εγκατάσταση επιχειρήσεων, ιδρυμάτων και ιδιωτών. Ο κάμπος διαρκώς θα αιμοδοτεί.
Σε αυτήν την ιδεατή συνθήκη, η Λάρισα θα μπορούσε να αναδειχθεί σε μια άτυπη διοικητική και εμπορική πρωτεύουσα σε μεγάλο γεωγραφικό βάθος και ο Βόλος σε ένα κέντρο εκπαίδευσης, βιομηχανίας και τουρισμού. Τα Τρίκαλα έχουν ακολουθήσει τη δική τους τροχιά επιτυχίας και έχουν αναδυθεί στον εθνικό χάρτη ως πόλη-πρότυπο (για την εφεύρεση και στήριξη μιας νέας ταυτότητας) και η Καρδίτσα θα μπορούσε να εξειδικεύσει μια ταυτότητα σύμφωνα με την παράδοσή της και να εφεύρει επίσης μια ελκυστική οδό προς την καινοτομία.
Η Θεσσαλία, που παραμένει σχετικά ανεξερεύνητη για πολλούς Αθηναίους και κατοίκους της Νότιας Ελλάδας, έχει αναρίθμητους θησαυρούς εθνικού ενδιαφέροντος. Πέραν των εξαιρετικών παραθεριστικών κέντρων της Λάρισας με εντυπωσιακές παραλίες, υπάρχουν τα ορεινά χωριά, όπως το Μεταξοχώρι ή τα ιστορικά Αμπελάκια, που έχουν κομβική θέση για την κατανόηση του νεότερου ελληνισμού. Θυμάμαι την τελευταία δημόσια ομιλία του Αγγελου Δεληβορριά στη Θεσσαλία. Ηταν στο Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο της Λάρισας, στο πλαίσιο συνεδρίου για τους ιδρυτές του, τους αείμνηστους Λένα και Γιώργο Γουργιώτη. Μιλούσε ο Δεληβορριάς για τη συνέχεια του ελληνισμού στους οθωμανικούς χρόνους και την αστική αφύπνιση μέσα από δρόμους του εμπορίου, μέσα από τα δίκτυα της Θεσσαλίας, της Ηπείρου, της Δυτικής Μακεδονίας. Τα Αμπελάκια είναι στο επίκεντρο αυτής της συζήτησης.
Η γεωγραφική θέση της περιοχής στην καρδιά της χώρας, με άνετη πρόσβαση στο Αιγαίο, στη Βόρεια, Δυτική και Κεντρική Ελλάδα, την καθιστά κέντρο και κόμβο.
Αλλά τα αστικά κέντρα της Θεσσαλίας, στον εθνικό κορμό από το 1881, θα έπρεπε να αποκτήσουν ακόμη μεγαλύτερη βοήθεια και ακόμη μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Η ισχύς προέρχεται τόσο από τον κεντρικό σχεδιασμό όσο και από την τοπική οξυδέρκεια και τόλμη. Υπάρχει ένας πίνακας του Κωνσταντίνου Βολανάκη με το λιμάνι του Βόλου, στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ο Βόλος σχεδιαζόταν ως μια μοντέρνα πόλη. Την ίδια περίοδο η Λάρισα απέβαλλε σταδιακά το οθωμανικό της προφίλ και αποκτούσε ευρωπαϊκό ύφος. Η περίπτωσή της είναι μοναδική πανελληνίως (πόσοι σύγχρονοι Ελληνες γνωρίζουν ότι το 1941 η Λάρισα βομβαρδίστηκε και υπέφερε από ισχυρό σεισμό;). Η έκθεση από τις συλλογές του Νίκου Παπαθεοδώρου που παρουσιάστηκε στη Δημοτική Πινακοθήκη – Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρας (Larissa mea dulcissima – Γλυκυτάτη μου Λάρισα) έδειξε το εύρος, τη δύναμη και τη γοητεία της Θεσσαλίας.
Η ανάδειξη της αστικής ιστορίας και του μέλλοντος των πόλεων της Θεσσαλίας, σε ένα κάδρο νέου τουριστικού προϊόντος και καινοτόμου, πράσινης οικονομίας, είναι έργο εθνικής πνοής.
• Ο Νίκος Κωνσταντάρας
απουσιάζει.
