Ξάφνιασε; Ναι. Ηταν ξαφνική; Οχι.
Δεν ήταν μόνο η μεγάλη εικόνα, του κόσμου, γνωστή: Η κλιματική κρίση επελαύνει, με 66% πιθανότητες πάμε να ξεπεράσουμε το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, καταφέραμε να εξασθενεί το Gulf Stream στον Ατλαντικό, φέτος ήταν το θερμότερο καλοκαίρι που έχει καταγραφεί, hotspot της υπερθέρμανσης η Μεσόγειος. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα πυκνώνουν και αλληλοτροφοδοτούνται, καύσωνες και μεγα-πυρκαγιές διαδέχονται οι πιο άγριες καταιγίδες και πλημμύρες. Φαινόμενα που θα συνέβαιναν κάθε 500 ή 1.000 χρόνια, συμβαίνουν κάθε 1-2 χρόνια. Η νέα κανονικότητα στον κόσμο είναι τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Το γνωρίζαμε όλοι.
Ηταν γνωστοί και οι κίνδυνοι που απειλούσαν/απειλούν ειδικά την Ελλάδα. Οι ερευνητές της Ακαδημίας Αθηνών, η Επιτροπή Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) της Τράπεζας της Ελλάδος, οι επιστημονικές ομάδες της διαΝΕΟσις υπό τον Κώστα Καρτάλη, πολλοί, έγκαιρα, με έγκυρο τρόπο και ασφαλή τεκμηρίωση έχουν αναλύσει κι έχουν προειδοποιήσει γι’ αυτά που βιώνουμε σήμερα. Αλλά δεν είναι μόνο οι μελέτες, που κτυπούσαν όλους τους κώδωνες κινδύνου. Ηταν και όσα βιώνουμε τα τελευταία χρόνια: Από την ξηρασία και τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007 και του 2021 μέχρι τη «Μήδεια», τον «Ιανό» και τις πλημμύρες στην Κρήτη πέρυσι τέτοια εποχή – σε 10 λεπτά είχε πέσει όσο νερό έπεφτε σε 3-4 χρόνια. Η φύση μας είχε προειδοποιήσει.
Μα θα ήταν δυνατόν να πέφτουν 600 τόνοι νερό/στρέμμα και να μην πλημμυρίζουμε;
Οι υποδομές της χώρας είχαν φτιαχτεί με προδιαγραφές που δεν ανταποκρίνονται στην κλιματική κρίση.
Προφανώς, όχι. Αλλά το θέμα δεν είναι αυτό – και δεν ωφελεί να πετάμε την μπάλα στην εξέδρα. Το θέμα είναι ότι δεν έχουμε καν αρχίσει προετοιμασία για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. Οτι έχουμε επιδείξει απόλυτη αδράνεια παρά τις προειδοποιήσεις όλων – και της ίδιας της φύσης. Είναι η γενικευμένη απροθυμία να δούμε το πρόβλημα στις πραγματικές διαστάσεις του και μια ισχυρή ροπή του πολιτικού συστήματος να εθελοτυφλεί, με αποτέλεσμα να βαδίζουμε, ακόμη και σήμερα, σε λάθος κατευθύνσεις: Πώς, αλήθεια, να εξηγήσεις το γεγονός ότι πριν από δέκα ημέρες, πριν καλά καλά σβήσουν οι φωτιές στα ελληνικά δάση, το υπουργικό συμβούλιο αποφάσισε να φέρει στη Βουλή νομοσχέδιο που διευκολύνει την κατά παρέκκλιση του νόμου εκτός σχεδίου δόμηση;
Οι ημέρες είναι σκληρές και αυτές που έρχονται θα είναι κοινωνικά και πολιτικά πολύ δύσκολες. Υπάρχουν ερωτήματα που έχουν τεθεί στον δημόσιο διάλογο για την τρέχουσα διαχείριση της κατάστασης – παράδειγμα, γιατί ενώ ήταν προβλέψιμο το μέγεθος της απειλής, δεν ειδοποιήθηκαν οι κάτοικοί τους να εκκενώσουν τα χωριά που ήταν βέβαιο ότι θα πλημμυρίσουν; Υπάρχουν ερωτήματα για τα έργα που είχαν γίνει στον Κάμπο μετά τις πλημμύρες που είχε προκαλέσει ο «Ιανός» προ τριετίας – πώς, αλήθεια, εξηγείται, για παράδειγμα, ότι κατέρρευσαν νεόκτιστες γέφυρες, με ποιες μελέτες, προδιαγραφές και με ποιες διαδικασίες κτίστηκαν; Υπάρχει κι άλλο ένα, μείζον θέμα, ας μη χαθεί μέσα στη μεγάλη ένταση που εύλογα θα επικρατήσει τις επόμενες ημέρες: Να αποφασίσουμε να ξανακτίσουμε τις υποδομές της χώρας μας, ώστε να τις κάνουμε ανθεκτικές στην κλιματική κρίση. Γιατί, και οι καλύτερες από αυτές, είχαν φτιαχτεί με προδιαγραφές που δεν αντιστοιχούν σε συνθήκες κλιματικής κρίσης – που θα υπάρχει 20-30 χρόνια αφότου πάψουν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Τώρα οι υπηρεσίες μας πρέπει να γίνουν ικανές να σβήνουν τις φωτιές τον χειμώνα – φροντίζοντας τα δάση, καθαρίζοντάς τα, ανοίγοντας δασικούς δρόμους και αντιπυρικές ζώνες. Οι δρόμοι, οι γέφυρες και τα λιμάνια να αντέχουν σε σφοδρές καταιγίδες. Τα αντιπλημμυρικά έργα να προσαρμοστούν ώστε να υποδέχονται μεγαλύτερες ποσότητες νερού – δεν αντέχουν, αυτό σε λίγο θα φανεί και στα περί την Πεντέλη προάστια. Τα δίκτυα ηλεκτροδότησης να μεγαλώσουν και να ενισχυθούν, ώστε να μην προκαλούν πυρκαγιές, ούτε να διαλύονται από τις θύελλες. Μπροστά μας έχουμε ένα τιτάνιο έργο ανασυγκρότησης των υποδομών. Το χρωστάμε στα παιδιά μας.
