Ηαντίδραση μιας κοινωνίας μετά την καταστροφή αποτελεί μέτρο της συνοχής της. Πέρα από το κράτος και την περιορισμένη επάρκειά του να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, μέτρο της ανθεκτικότητας κάθε χώρας είναι η προσαρμογή σε αυτή τη νέα κατάσταση. Η κλιματική κρίση δεν είναι εδώ και αρκετά χρόνια ένα ακόμα θεωρητικό σχήμα. Αποτελεί μια νέα ιστορική φάση, στην οποία όσοι δεν κατορθώσουν να προσαρμοστούν, απλά θα πάψουν να υπάρχουν. Η προσαρμογή, φυσικά, δεν αφορά μόνο τους ανθρώπους ως μονάδες και τους θεσμούς που έχουν κατασκευάσει, αλλά τα θεμέλια επί των οποίων οι σύγχρονες κοινωνίες –ακόμα και η ελληνική– στέκονται.
Ηδη από τον 18ο αιώνα, στην εποχή που γεννούσε το ιδεολογικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο στηρίχθηκε το σύγχρονο ευρωπαϊκό έθνος-κράτος, υποστηρίχθηκε ότι οι σκέψεις και οι αντιλήψεις των ανθρώπων διαμορφώνονται από τρία πράγματα: το κλίμα, τη θρησκεία και την κυβέρνηση. Περιττό να ειπωθεί ότι το πρώτο, δηλαδή το κλίμα, είναι το υπόστρωμα που διαμορφώνει τον ψυχολογικό και εμπειρικό πυρήνα κάθε ατόμου. Η κλιματική κρίση συμβαίνει την ίδια στιγμή που ο άνθρωπος έχει φθάσει στο σημείο να μπορεί να αυτοκαταστραφεί και από μόνος του (πυρηνικά), αλλά και –μέσω της τεχνητής νοημοσύνης– να αλλάξει ριζικά τις δομές των κοινωνιών που έχουν προκύψει στον πλανήτη Γη από την εποχή που ήταν κυνηγός-τροφοσυλλέκτης.
Ολες αυτές είναι αλλαγές που ξεπερνούν κατά πολύ κάθε κρατική δομή, πολύ περισσότερο το απαρχαιωμένο κουφάρι του ελληνικού κράτους. Παράλληλα, καλό είναι να τονιστεί ότι αυτές οι πραγματικές συνθήκες πρέπει, την ίδια στιγμή, να μην αξιοποιούνται με χυδαίο προπαγανδιστικό τρόπο προκειμένου να πειστούν οι πολίτες ότι «τι να κάνουμε; Κάποια πράγματα δεν μπορείς να τα αποφύγεις». Η αλήθεια είναι ότι στην περίπτωση του κάμπου της Θεσσαλίας, η κατάσταση ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Ωστόσο, εξίσου αληθές είναι και το γεγονός ότι τρία χρόνια μετά τον «Ιανό» του 2020, τα επιβεβλημένα έργα για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών είτε δεν έγιναν είτε «ξεπετάχτηκαν».
Η ζωή εξελίσσεται δυστοπικά από το 2010 και μετά. Η χρεοκοπία υπονόμευσε τα θεμέλια του πολιτεύματος, το οποίο μόλις και μετά βίας κατόρθωσε να ορθοποδήσει. Η πανδημία, η έκρηξη της μετανάστευσης από την Ανατολή, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η αίσθηση ότι η βία επιστρέφει στην Ευρώπη σε έναν νέο ιστορικό κύκλο είναι ήδη πάρα πολλά για να διυλιστούν από οποιονδήποτε. Η κλιματική κρίση είναι ο κοινός παρονομαστής όλων αυτών. Και τα πράγματα δεν θα γίνουν ευκολότερα.
