Οι ναυτικοί που πέταξαν τον αργοπορημένο επιβάτη από τον καταπέλτη του πλοίου, οι χούλιγκαν που «καθάρισαν» το οπαδό της αντίπαλης ομάδας, ο 68χρονος που πυροβόλησε θανάσιμα τον παρκαδόρο επειδή τον ενοχλούσαν τα αυτοκίνητα στη γειτονιά του, ο γυναικοκτόνος αστυνομικός που ήταν «άγιος άνθρωπος» κατά τη μητέρα του, οι συγγενείς και φίλοι ασθενούς που επιτέθηκαν σε γιατρούς στο Ναύπλιο.
Τους ξέρουμε. Τους βλέπουμε στον δρόμο να οδηγούν επιθετικά και επικίνδυνα, τους ακούμε να απειλούν και να ουρλιάζουν για κάτι ασήμαντο, για το γάβγισμα του σκύλου στο πάνω διαμέρισμα, τους παρατηρούμε να μη λένε ποτέ «ευχαριστώ» στον υπάλληλο που τους εξυπηρετεί και πάντα να βιάζονται.
Είναι ο γείτονας που όταν τσακώνεται με τη γυναίκα και τα παιδιά του τον ακούει όλη η πολυκατοικία, ο οδηγός του διπλανού αυτοκινήτου που κατεβάζει το παράθυρο και βρίζει, ο πελάτης που προπηλακίζει την πωλήτρια γιατί μίλησε για ένα λεπτό στο τηλέφωνο ή τον σερβιτόρο γιατί άργησε να φέρει την παραγγελία.
Είναι παντού και είναι πολλοί. Σταθερά σε έξαλλη κατάσταση, με ανεπεξέργαστο θυμό για τα αδιέξοδα και τις αποτυχίες τους, με κλονισμένα νεύρα από την καθημερινότητα, που είναι συνυφασμένη με το χάος και την αταξία. Το μίσος τους δίνει δύναμη και τους βοηθά να εκφορτίσουν απωθημένα, πρωτόγονα ένστικτα και σκοτεινές ενορμήσεις. Εκτονώνοντας καταστροφικότητα, προσπαθώντας να κάνουν κακό, βγάζουν το άχτι τους και για λίγο γίνονται κυρίαρχοι. Ιδίως αν η αγέλη που διαλέγουν να ενταχθούν είναι ισχυρή, τότε αισθάνονται ασφάλεια και κινητοποιούνται ακόμη περισσότερο για να δείξουν σθένος στην προσπάθεια αφανισμού του Αλλου.
Φυσικά, δεν έχει καμία αναλογία η «δολοφονία χαρακτήρα» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με ένα συντελεσμένο έγκλημα. Ομως, υπάρχει κάτι κοινό στον ψυχισμό: Και αυτός που χρησιμοποιεί το πληκτρολόγιο και αυτός που πατάει τη σκανδάλη ή σε σπρώχνει στη θάλασσα δεν έχουν καμία δυνατότητα ενσυναίσθησης, αυτογνωσίας και αυτοπαρατήρησης, σύνθετης σκέψης, αναστοχασμού και, βέβαια, καλοσύνη. Αντιθέτως, είναι παγιδευμένοι σε απλοϊκά διανοητικά σχήματα, «εγώ ή εσύ», «εδώ και τώρα», «πάμε κι όπου βγει».
Αυτό που κάνει τη διαφορά είναι η εσωτερίκευση του νόμου και ο φόβος των κυρώσεων. Ο τραμπούκος του Διαδικτύου δεν θα ρισκάρει μια βαριά ποινή, ενώ ο γυναικοκτόνος θα προτιμήσει να μπει στη φυλακή για κάποια χρόνια ή να αυτοκτονήσει, προκειμένου να την εξαφανίσει επειδή προσπάθησε να ξεφύγει από την εξουσία του. Η γενικευμένη ανομία, άλλωστε, με την ασυλία των ελίτ και τους καταπατημένους δημόσιους χώρους διευκολύνει τους εξτρεμιστές της διπλανής πόρτας να εκτονωθούν ανεξέλεγκτα.
Ο εμφύλιος στον ΣΥΡΙΖΑ ενόψει της εκλογής νέας ηγεσίας, με την ένταση και το ύφος που τον καθόρισαν, έχει σχέση με το κακό και ας μην το ξέρουν – ή μάλλον επειδή δεν το ξέρουν.
Η κ. Αγγελική Σπανού είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας.
