Χθες, ολοκληρώθηκε η προεκλογική περίοδος για τις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης και νομίζω ότι δεν πρέπει να υπήρξε στην ιστορία της Μεταπολίτευσης πιο υποτονικό ενδιαφέρον εκ μέρους του εκλογικού σώματος. Αν εξαιρέσουμε την πλημμυρίδα υποψηφίων που κατέκλυσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με αναρτήσεις και βίντεο στο TikTok, η πλήρης αδιαφορία για την αυριανή διαδικασία, στην Αθήνα τουλάχιστον, υπήρξε πρωτοφανής.
Θα μπορούσε να αποδώσει κανείς την έλλειψη ενδιαφέροντος στην προεξόφληση, σε μεγάλο βαθμό, του εκλογικού αποτελέσματος τόσο σε επίπεδο δήμου όσο (κυρίως) σε επίπεδο περιφέρειας, αλλά φοβάμαι πως αυτή η γενικευμένη απάθεια που ζήσαμε και στη διπλή αναμέτρηση Μαΐου – Ιουνίου με την ίδια, σχεδόν, ένταση μπορεί να έχει βαθύτερες αιτίες. Από το 2019 και μετά, φαίνεται ότι εγκαθίσταται οριζόντια στο εκλογικό σώμα μια αίσθηση ματαιότητας και ιδιώτευσης, μιας νέας ψυχικής συνθήκης που απομακρύνει τους ψηφοφόρους από παλαιότερες ταυτίσεις υψηλής έντασης και τους οδηγεί σε λιγότερο συναισθηματικές επιλογές και ορισμένους εξ αυτών στη συνειδητή αποχή.
Μία ακόμη υποτονική προεκλογική περίοδος μας θυμίζει από πού ξεκινήσαμε και πού πηγαίνουμε.
Αλλά χωρίς ψυχική ταύτιση και συναίσθημα, δεν υπάρχει πολιτική συμμετοχή. Τι άλλο, εξάλλου, μας δείχνει και η μετεωρική αλλά και θεωρητικά πολιτικά ανεξήγητη εκτόξευση του Στέφανου Κασσελάκη στην προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ; Αυτό που κινητοποίησε τους χιλιάδες ψηφοφόρους του δεν ήταν κάποια ρηξικέλευθη πολιτική ατζέντα, αλλά η εικόνα (ταύτιση με το νέο) και το ανεπεξέργαστο συναίσθημα (τιμωρώντας τους «υπονομευτές» του Αλέξη Τσίπρα). Φαίνεται, λοιπόν, ότι βρισκόμαστε στη μέση ενός κύκλου, που ξεκίνησε το 2012 κάτω από πολύ διαφορετικές συνθήκες: θυμός, μισαλλοδοξία, «εμείς ή αυτοί», διαδικτυακή τοξικότητα, βία. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρωτοστάτησε σε αυτή την παρακινδυνευμένη γραμμή και είναι ο πρώτος που πληρώνει την αλλαγή παραδείγματος: από τη δηλητηριώδη πολιτικοποίηση των πάντων στην ανάδειξη ενός εκκωφαντικά απολιτίκ αρχηγού, που μιλάει για ζώδια και ονειρεύεται αρσενικούς απογόνους. Η υπερεπένδυση σε πολιτικές ουτοπίες χωρίς την απαραίτητη γείωση στην πραγματικότητα («τέλος μνημονίων με ένα νόμο κι ένα άρθρο», δημοψήφισμα 2015 κ.ά.) μεγέθυνε τη συναισθηματική ταύτιση, πολλαπλασίασε τις προσδοκίες, εκτόξευσε τον ανορθολογισμό. Η πλήρης διάψευση που ακολούθησε άνοιξε τον δρόμο για έναν ρεαλισμό εντελώς αποψιλωμένο από οραματικό λόγο, αλλά και από διακυβεύματα ικανά να συνεγείρουν το λαϊκό αίσθημα. Και φτάσαμε σε εκείνο το σημείο που ο κόσμος ψηφίζει αυτόν που του υπόσχεται επενδυτική βαθμίδα ή απλά μένει σπίτι του και βλέπει «Survivor».
Στην αθηναϊκή πραγματικότητα, σε δήμο και περιφέρεια, αυτό το νέο είδος πολιτικού πραγματισμού μεταφράζεται στην πλήρη παράδοσή μας στον πνιγηρό μικρόκοσμο της διαχείρισης της καθημερινότητας· καλός δήμαρχος είναι αυτός που μαζεύει τα σκουπίδια, καλός περιφερειάρχης είναι αυτός που ασφαλτοστρώνει τη Συγγρού. Τα τελευταία δέκα χρόνια, η Αττική έχει χάσει το ένα τρίτο της δασοκάλυψής της και όλη η προεκλογική συζήτηση για την Αθήνα αναλώθηκε στην ανάπλαση των πεζοδρομίων της οδού Πανεπιστημίου. Λες και ζούμε στη Ζυρίχη. Μετά αναρωτιόμαστε γιατί ο κόσμος δεν πάει να ψηφίσει.
