Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να εξωραΐσει κανείς αυτήν την πρακτική. Η νομική, άλλωστε, είναι μια διαρκής άσκηση στην πρόζα. Εχει ξοδευτεί πολλή νομική πρόζα για να παρουσιάσει την πρακτική των δικαστών να ρυθμίζουν οι ίδιοι τις αποδοχές τους ερήμην της δημοσιονομικής πραγματικότητας ως δήθεν νομικό ζήτημα. Στην πραγματικότητα, όμως, το ζήτημα δεν ήταν ποτέ νομικό. Ηταν και είναι μια συντεχνιακή έξη που, λόγω της εξουσίας που κρατάει η συντεχνία, παραμένει άτρωτη. Οποιος νόμος κι αν ψηφιστεί· όποια οικονομική ανάγκη κι αν παραστεί, θα βρεθεί τρόπος (χάρη στην πρόζα, που λέγαμε) να ανατραπεί υπέρ των δικαστών. Και βρίσκεται συνήθως, με απλή επίκληση του «επιπέδου διαβίωσης που αναλογεί στο κύρος του δικαστικού λειτουργήματος».
Το οξύμωρο είναι ότι αυτές οι νομολογιακές κατασκευές –ακόμη και από το υβριδικό μισθοδικείο, στο οποίο μετέχουν, ως οιονεί εξισορροπιστές, και μη δικαστές– καταλήγουν να υπονομεύουν το κύρος που υποτίθεται ότι προστατεύουν, εκθέτοντας τους δικαστικούς λειτουργούς στα μάτια της κοινής γνώμης ως μια θεσμικώς αυτοεξυπηρετούμενη ελίτ.
Η αντίδραση της κυβέρνησης στην απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου ήταν σε τόνο ασυνήθιστο. Συνήθως, οι κυβερνήσεις αποφεύγουν τη σύγκρουση με το δικαστικό σώμα, φοβούμενες ότι η εφαρμογή της πολιτικής τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη στάση του δικαστικού σώματος. Αυτή τη φορά, η κυβέρνηση έδειξε σε πρώτο χρόνο να υπερασπίζεται την αρμοδιότητά της να καθορίζει η ίδια τη δημοσιονομική πολιτική. Ηταν απλώς ένα μήνυμα – μήπως και αποθαρρυνθούν οι «δικαιούχοι» από το να διεκδικήσουν αυτά που είναι βέβαιο ότι θα τους δώσουν οι συνάδελφοί τους; Ή, μήπως, η κυβερνητική αντίδραση σηματοδοτεί και μια ριζικότερη αλλαγή στάσης έναντι του κλάδου – στον οποίο πρέπει, μαζί με τους δικαστές, να συμπεριλάβει κανείς και το αλληλέγγυο λόμπι των δικηγόρων;
Η σχέση αυτή (κυβέρνησης – λειτουργών της Δικαιοσύνης) δεν αφορά μόνο το δημόσιο ταμείο. Αφορά πρωτίστως τις αλλαγές στο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης. Στην κυοφορία των ρυθμίσεων που σκοπεύουν υποτίθεται στην επιτάχυνση της απονομής, εκδηλώθηκαν τα πρώτα δείγματα του κυβερνητικού «σθένους». Ο αρμόδιος υπουργός αναγκάστηκε πριν από λίγες ημέρες να διαβεβαιώσει τους δικηγορικούς συλλόγους ότι ούτε αυξημένα παράβολα για τις αναβολές σκοπεύει να θεσπίσει· ούτε πρόστιμα για τους δικηγόρους που παρακωλύουν με παρελκυστικά κόλπα τη διαδικασία. Θα αποδειχθεί εξίσου «αβρός» και με τα ζητήματα που επηρεάζουν τις συνθήκες εργασίας των δικαστών – όπως τα ωράρια, οι διακοπές, οι συνθέσεις;
Από τις μεταρρυθμιστικές προκλήσεις, που η ίδια η κυβέρνηση έχει θέσει ρητώς στον εαυτό της, η Δικαιοσύνη είναι η δυσκολότερη. Είναι άλλωστε μεταρρύθμιση εξ αναβολής – αφού οι διαγνώσεις είχαν γίνει από την πρώτη τετραετία. Απλώς το πολιτικό κεφάλαιο τότε κρίθηκε ανεπαρκές για την επιδίωξη τόσο φιλόδοξων στόχων. Τώρα, το μόνο που δεν λείπει είναι το πολιτικό κεφάλαιο.
To be or not to be
Το να είσαι σήμερα ορθόδοξος αριστερός στον ΣΥΡΙΖΑ σημαίνει ότι έχεις μόνο δύο επιλογές: Ή να υποταχθείς στην αποτριχωμένη αψύτητα· ή να εφορμήσεις προς την πολιτική ανυπαρξία.
Πιεσόμετρα
Πότε παύει μια κυβέρνηση να καταδιώκεται από τον ίσκιο του πολιτικού κόστους; Οταν οι δημοσκοπήσεις μετρούν την αποδοχή της στο 40%; Οταν αυτές οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνονται και στην κάλπη; Οταν στην κάλπη ο δεύτερος διαλύεται, αφήνοντας την πλειοψηφία χωρίς αντιπολίτευση; Οι δείκτες που ορίζουν την κυριαρχία της κυβέρνησης μπορεί να έγιναν λιγότερο αισθητοί λόγω των δομικών ανεπαρκειών που κατέδειξε το δύσκολο καλοκαίρι. Δεν έχουν όμως παρασαλευτεί. Η κυβέρνηση εξακολουθεί να είναι η ισχυρότερη στη ζωντανή πολιτική μνήμη. Κι ωστόσο δίνει την εντύπωση ότι το βλέμμα της είναι καθηλωμένο στο «πιεσόμετρο» – στους εκλογικούς υπολογισμούς για το τι μπορεί να συμβεί στις σημερινές εκλογές και, κυρίως, στις ευρωεκλογές του επόμενου Ιουνίου. Δεν είναι η πρώτη φορά που δείχνει αδικαιολόγητη πολιτική ανασφάλεια (το σύστημα εξουσίας της προηγούμενης θητείας νόμιζε ότι χρειαζόταν «αυτιά» για να σταθεί, σαν να μην του αρκούσαν τα κανονικά, δημοκρατικά του ερείσματα). Αν πάλι η κυβέρνηση υποτιμήσει τη νομιμοποιητική της ισχύ· αν παρατείνει τον προεκλογικό βιορυθμό της μέχρι το καλοκαίρι του 2024, θα έχει σπαταλήσει τον πρώτο της χρόνο, που, συνήθως, είναι ο πιο γόνιμος. Θα έχει γεράσει πριν από την ώρα της.
