Εκλογικός εφησυχασμός; Αίσθηση μιας άτρωτης αυτοματοποιημένης δημοκρατίας; Ή απουσία ουσιαστικής σχέσης με τον τόπο και τη στιγμή;
«Πρώτα η πόλη μας». «Η πόλη που αξίζει να ζεις». «Πόλη φωτεινή». «Η πόλη μας ενώνει». «Οραμα. Διαφάνεια. Συμμετοχή». «Βαδίζουμε δυνατά, μαζί». «Προχωράμε μπροστά». Το ενδιαφέρον εξασθενεί μέσα στην επαναλαμβανόμενη υποσχεσιολογία, τη χαμηλή προσδοκία εξαγωγής πολιτικών μηνυμάτων, το προκαθορισμένο των αποτελεσμάτων. Θα περίμενε κανείς πως οι καταστροφές του καλοκαιριού θα αποσφράγιζαν παντού τους κρουνούς των απαιτήσεων, των διεκδικήσεων, των εκκλήσεων. Και όμως όχι. Τα πετσοκομμένα ή μη εκτελεσθέντα έργα, οι αδράνειες, οι αδιαφάνειες, οι ολιγωρίες, αυτή η ξεγυμνωμένη γωνιά της μηχανής, περισσότερο αποθάρρυνε παρά εξόργισε, πολλαπλασίασε την αδιαφορία, δυνάμωσε την άποψη πως είναι δύσκολες οι βελτιώσεις στην κοινή ζωή. Δεν υφίστανται ερωτήσεις και απαντήσεις σε ένα χώρο χωρίς απτά θετικά δείγματα, διακριτό, ανοιχτό ορίζοντα.
Υπάρχουν και γειτονιές που θάλλουν, έξυπνες, καλοφροντισμένες, προοδευμένες. Μειοψηφούν. Κατά κύριο λόγο, λίγα γίνονται. Τα χρήματα δεν αρκούν στους οικονομικά εξαρτημένους από τη στενή κρατική επιχορήγηση δήμους. Κατά πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών, μόνο το 36% των εσόδων των δήμων προέρχεται από ίδιους πόρους· μόνο το 27% των δήμων τήρησε τον προϋπολογισμό σε ποσοστό άνω του 50% (κανένας άνω του 80%)· μόνο το 1% των δήμων τήρησε τον προϋπολογισμό επενδύσεων σε ποσοστό άνω του 50%· οι επιδόσεις τους μετά βίας ξεπερνούν τη βάση. Υπάρχει αντίδοτο για τα ρηχά θολά δημοτικά νερά και τους ισχνούς αυτοδιοικητικούς καρπούς;
Πανευρωπαϊκά, πάντως, καταγράφεται μια μικρότερη συμμετοχή στις αυτοδιοικητικές από εκείνη στις βουλευτικές εκλογές. Λιγότεροι ψηφοφόροι αποφασίζουν για την τύχη των τόπων. Απώλεια της πεπατημένης; Εκλογικός εφησυχασμός; Αίσθηση μιας άτρωτης αυτοματοποιημένης δημοκρατίας; Ή, αντίθετα, έλλειμμα δημοκρατίας, δηλαδή μηδαμινή συμμετοχή των δημοτών στην αναζήτηση λύσεων; Αδυναμία εμπλοκής τους στην εξέλιξη των κοινών πραγμάτων; Και ως εκ του τούτου, εκλογική απροθυμία. Διότι, για να επιθυμήσει κανείς στοιχειωδώς την ψήφο, χρειάζεται να βιώνει μια ελάχιστη συγγένεια με τον τόπο και τη στιγμή. Με τα ζητήματα, τα ερωτήματα, τα προβλήματα. Από την άλλη, η απομόνωση των δημοτών σε ένα φρούριο αποκαρδίωσης, μεγαλώνει κι άλλο τις αποστάσεις, τους υποχρεώνει να χάνουν ερείσματα στον χώρο, να τους λαχαίνει το αντίθετο από εκείνο που αδήλως προσδοκούν.
Αναπτύσσεται μια ευρεία συζήτηση στον δυτικό κόσμο για το πώς οι πολίτες θα νιώσουν και πάλι συμπολίτες. Για τους τρόπους που οι αποσπασμένοι από το κοινό έδαφος θα επιθυμήσουν να ενσωματωθούν και πάλι στα κοινωνικά τους πεδία. Πνεύμα και καρδιά έπαψαν από καιρό να χαλκεύουν το όνειρο ενός γενέθλιου ή επίκτητου κοινωνικού σύμπαντος, ως προσκεφάλι όπου θα αποφόρτιζαν όλες τους τις κοπώσεις. Η ελπίδα βρίσκεται στις ρωγμές της μοναξιάς, του ατομικισμού και των προκαταλήψεων. Εκεί μπαίνει το φως.
Η καλή διοίκηση είναι η απόδειξη μιας ακμάζουσας τοπικής δημοκρατίας. Με τη συνεργασία και των μειοψηφούντων ρευμάτων. Ενα καλό μαγαζί οφείλει να διαθέτει παπούτσια για πολλά πόδια. Το να ικανοποιείς τους ανθρώπους που συμφωνούν μαζί σου είναι το εύκολο κομμάτι της διοίκησης. Το δύσκολο μέρος της είναι να χτίσεις ένα σύστημα που κερδίζει και τη συγκατάθεση των αντιπάλων. Η κοινωνική συμφωνία είναι απαραίτητη για τη διοικητική υγεία.
Για να λαμβάνουν αποφάσεις οι δημοτικοί σύμβουλοι σχετικές με την καθαριότητα, την ανακύκλωση, τον φωτισμό, το κυκλοφοριακό, τη στάθμευση, την ασφάλεια, την πολιτική προστασία, την ανθεκτικότητα των υποδομών, την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, την ηλεκτροκίνηση, την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών, τα κοινωνικά ιατρεία, φαρμακεία, παντοπωλεία, τον εκσυγχρονισμό των σχολείων, τον αθλητισμό, τον πολιτισμό, χρειάζεται να μπορούν να συνομιλούν, οι ιδέες τους να κυκλώνουν κοινά εδάφη, να μετουσιώνουν τις διαφορές σε λειτουργία. Να παράγουν. Και να πείθουν. Η δαιμονοποίηση της «άλλης πλευράς», της πλειοψηφούσας ή της μειοψηφούσας, συνήθης πρακτική, δεν κάνει το άτομο δημότη. Αλλωστε, οι πραγματικοί δαίμονες δεν έχουν πλευρά.
Ενα από τα προβλήματα της ελληνικής τοπικής αυτοδιοίκησης είναι που δεν αξιολογείται. Θα τη χρειαστεί την ώθηση προς τα εμπρός που δίνει η αποτίμηση δράσεων και πράξεων, αφού θα υποχρεωθεί να παίξει έναν σημαντικότερο του δοθέντος ρόλου στον αναδυόμενο νέο κόσμο, όπου η ζωή θα αποκαλύπτεται σαν ένα θαύμα αλλά και θα στενάζει κάτω από απρόσμενες απειλές.
