Κάθε κόμμα έχει την προπαίδειά του. Δεν γίνεται να την αφήσει πίσω και να αρχίσει ξαφνικά να μιλάει ξένες γλώσσες. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει, ας πούμε, πρόχειρες τις επικλήσεις για την «προοδευτική» παράταξη, που πρέπει να σπάσει –όπως το είπε το βράδυ της ήττας του ο Κώστας Ζαχαριάδης– τη «συντηρητική κυριαρχία».
Από την ίδια δεξαμενή με τα κλισέ αλιεύει τα συνθήματά του και το ΠΑΣΟΚ. Η δική του «δημοκρατική παράταξη», είπε ο Νίκος Ανδρουλάκης, θα είναι η αξιόπιστη «προοδευτική δύναμη» απέναντι στον «κύριο Μητσοτάκη». Μέσα σε αυτά τα συμφραζόμενα, το όνομα «Μητσοτάκης» παραπέμπει συνειρμικά στον Κωνσταντίνο.
Η ομοιότητα του πολιτικού φολκλόρ που επιστράτευσαν το βράδυ του πρώτου γύρου ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ δεν αντανακλά πρόθεση σύγκλισης. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είναι άλλωστε κατηγορηματικός. Φαίνεται ότι περιμένει τον ΣΥΡΙΖΑ να πέσει σαν ώριμο φρούτο. Ο ασπασμός του Ζαχαριάδη με τον υποψήφιο του ΠΑΣΟΚ για την Αθήνα, μπροστά στο πόστερ της (αποτυχημένης) καμπάνιας της Μελίνας, είναι μάλλον ευκαιριακός. Θα ήταν αυτοκτονικό για το ΠΑΣΟΚ να μπερδευτεί με την –τρόπος του λέγειν– αξιωματική αντιπολίτευση, τώρα που εκείνη βρίσκεται σε τροχιά ταχείας αποσύνθεσης.
Η ομοιότητα, όμως, καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο τα κόμματα της Κεντροαριστεράς αντιμετωπίζουν τον κοινό τους αντίπαλο. Αμφότεροι βλέπουν στον Μητσοτάκη μια Δεξιά. Και απέναντι σε αυτή τη Δεξιά διεκδικούν τη θέση τους στον πολιτικό χάρτη. Η προβολή αυτή έχει αποδειχτεί χωρίς κοινωνικό αντίκρισμα σε τρεις κάλπες εθνικών εκλογών και δύο αυτοδιοικητικών. Πότε δεξιά και πότε όχι· πότε με τα Ραφάλ και τους φράχτες στον Εβρο και πότε με την επεκτατική πολιτική των αυξήσεων και των «pass», η Ν.Δ. κατάφερε να συγκροτήσει μια συμπαγή κοινωνική πλειοψηφία του 40%, που δεν είναι ούτε δεξιά ούτε αριστερή.
Οι δύο συνιστώσες μιας αντιδεξιάς χωρίς Δεξιά.
Αυτή η πολυμορφική μη Δεξιά εξακολουθεί να βρίσκει απέναντί της μια ολοένα και πιο ισχνή αντιδεξιά – μια εκτός θέματος αντιπολίτευση.
Λένε ότι αυτή η αντιπολίτευση πρέπει να πάρει το μήνυμα από την αποτυχία της. Εξίσου διδακτικά, όμως, είναι τα μηνύματα και από τις αντιπολιτευτικές επιτυχίες. Ο Ζαχαριάδης έμεινε εκτός δεύτερου γύρου όχι επειδή ο ανταγωνιστής του στην Κεντροαριστερά είναι πιο ακραιφνής αντιδεξιός, αλλά επειδή κατάφερε να πείσει περισσότερους ότι μπορεί να γίνει καλός δήμαρχος.
Και στη Θεσσαλία, οι ανεπάρκειες στη διαχείριση των φυσικών καταστροφών δεν θα αρκούσαν από μόνες τους για να κλονίσουν τον νυν περιφερειάρχη, αν δεν εμφανιζόταν ως εναλλακτική μια στοιχειωδώς αξιόπιστη υποψηφιότητα. Καμία από αυτές τις σπάνιες –και ημιτελείς ακόμη– επιδόσεις δεν βασίστηκε σε ιδεολογικά ελατήρια.
Το μήνυμα είναι ότι η αντιπολίτευση για να επιτύχει χρειάζεται να μην είναι μόνο αντικυβερνητική. Χρειάζεται μάλλον να πείθει ότι είναι εναλλακτικώς κυβερνητική – χωρίς «αντι-».
