Στη χώρα μας η έντονη συναισθηματική ταύτιση με τον παλαιστινιακό αγώνα χρονολογείται τουλάχιστον από τη δεκαετία του ’70. Ηταν η εποχή, που παρά τις δύο οδυνηρές αραβικές ήττες αναδεικνυόταν ως ανερχόμενο αντιστασιακό αστέρι ο Γιασέρ Αραφάτ: ο χαμογελαστός Αραβας Τσε, με τη μόνιμη μαντίλα, τη στρατιωτική στολή και τα μαύρα γυαλιά. Ο πόλεμος του Βιετνάμ είχε ήδη καθιερώσει για τα καλά την εικονογραφία και το φαντασιακό του Δαβίδ που τα βάζει με τον Γολιάθ και νικάει. Αντιιμπεριαλισμός, αντίσταση και δίκαιος αγώνας με όλα τα μέσα ήταν ένα τρίπτυχο που ενέπνεε πολύ κόσμο. Η ομιλία του Αραφάτ στον ΟΗΕ πως κραδαίνει με το ένα χέρι κλάδο ελιάς και με το άλλο το όπλο του μαχητή της αντίστασης, έμεινε ιστορική. Κι ας προηγήθηκαν αεροπειρατείες –με νεκρούς μέχρι και στην Αθήνα– και μια τραγωδία με δράστες Παλαιστινίους τρομοκράτες στην Ολυμπιάδα του Μονάχου. Ο ίδιος εμφανιζόταν να μάχεται ενάντια στην επεκτατική πολιτική του Ισραήλ, την άδικη κατοχή, την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – ενώ δεν ήταν λίγοι εκείνοι που θα συνέκριναν τον ξεριζωμό των Παλαιστινίων με εκείνον που ακολούθησε την τουρκική εισβολή και κατοχή της Κύπρου το ’74.
Αυτός όμως που πραγματικά καθιέρωσε το Παλαιστινιακό στις συνειδήσεις και το έφερε στους δέκτες των ελληνικών σπιτιών ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου μετά το ’81. Ηταν εποχές δύσκολες για τον Παλαιστίνιο ηγέτη («τρομοκράτη» για πολλά δυτικά ΜΜΕ), που θα αναγκαζόταν να εγκαταλείψει τον Λίβανο για την Τυνησία έπειτα από μια σφαγιαστική παρέμβαση του Ισραήλ υπό τον «πολύ» Αριέλ Σαρόν και μια μαζική εξόντωση Παλαιστινίων αμάχων, που προκάλεσε κύματα φρίκης στην υφήλιο· το ΠΑΣΟΚ ερχόταν την κατάλληλη στιγμή να τείνει χείρα φιλίας. Ο Ανδρέας με τις στενές σχέσεις με σοσιαλιστές ηγέτες θα χρησιμοποιούσε το κλαμπ των ισχυρών, στο οποίο πλέον ανήκε, για να δώσει βήμα σε έναν εκ των εξεγερθέντων κολασμένων της Γης. Αυτή η στάση, εκτός δυτικής ή έστω ευρωπαϊκής «γραμμής», ήταν η φαντασιακή συνέχιση του αντιδικτατορικού αγώνα και της αντιιμπεριαλιστικής (και αντιαμερικανικής) ουράς του. Αλλωστε το ίδιο το ΠΑΚ, η αντιδικτατορική οργάνωση της οποίας είχε ηγηθεί ο Ανδρέας κατά τη διάρκεια της χούντας, είχε υιοθετήσει πλήρως τον τριτοκοσμισμό και την αλληλεγγύη στα εθνικοαπελευθερωτικά μέτωπα, έχοντας ως σύμβολό του ένα υψωμένο χέρι που κράδαινε καλάσνικοφ. Το κόμμα, λοιπόν, που έμελλε να κυριαρχήσει στην ελληνική Μεταπολίτευση είχε την «αντίσταση» εγγεγραμμένη στον γενετικό του κώδικα.
Σύντομα όλα αυτά έγιναν κομμάτι της εγχώριας πολιτικής κουλτούρας, αριστερής και μη. Κι αν το ΠΑΣΟΚ από τα πάνω έδωσε βήμα και φωνή στον Αραφάτ (τελευταία φορά που μίλησε σε συνέδριό του ήταν στο όχι τόσο μακρινό 2001), η ελληνική Αριστερά και η κουλτούρα των κινημάτων από τα κάτω θα υιοθετούσε τα σύμβολα και το λουκ του αγώνα του – με την παλαιστινιακή μαντίλα να δίνει και να παίρνει, ως απαραίτητο αξεσουάρ σε πορείες και καταλήψεις.
Βέβαια από την εποχή που ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ αγκαλιαζόταν με τον Αραφάτ (αλλά και τον Καντάφι) κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Τα πράγματα έχουν αλλάξει άρδην, όχι μόνο από τότε που διαφαινόταν πως θα μπορούσε να υπάρξει λύση με τις συμφωνίες του Οσλο, αλλά και από την εποχή της πρώτης και δεύτερης Ιντιφάντα – της αντίστασης των φτωχών με τις πέτρες. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου και μετά τον θάνατο του Αραφάτ το 2004, η φονταμενταλιστική οργάνωση Χαμάς θα άρχιζε να ελέγχει πολιτικά την Παλαιστίνη και ειδικά τη Γάζα, εκμεταλλευόμενη τη σταδιακή εξαφάνιση της πολιτικής κληρονομιάς του εκλιπόντος ηγέτη. Εν τω μεταξύ, θα άλλαζαν πολλά και στο επίπεδο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, με το Ισραήλ να καθίσταται πλέον στρατηγικός σύμμαχος της χώρας.
Σήμερα, μετά τη φρικαλέα σφαγή Ισραηλινών αμάχων από τη Χαμάς, μια αυτόματου τύπου αντίδραση στήριξης της παλαιστινιακής «αντίστασης» μοιάζει εκτός τόπου και χρόνου, πόσο μάλλον όταν οι αυτόκλητοι σωτήρες των Παλαιστινίων τους χρησιμοποιούν ως ασπίδα, αφήνοντάς τους στο έλεος της αναμενόμενης ισραηλινής εκδίκησης. Το ίδιο και η μηχανιστική απόδοση της επίθεσης αυτής στις σκληρές πολιτικές της ακροδεξιάς κυβέρνησης Νετανιάχου. Τέτοιοι συμψηφισμοί είναι απότοκο του σκεπτικού μιας άλλης εποχής – όπως ίσως και η ίδια η μόδα της μαντίλας. Ομως οι βεβαιότητες του παρελθόντος μοιάζουν να έχουν μπει για τα καλά «στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας», που θα ‘λεγε κι ο Ανδρέας.
Ο κ. Κωστής Κορνέτης διδάσκει Σύγχρονη Ιστορία στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης.
