Οταν απέχεις, ξέρεις ότι θα παρεξηγηθείς. Οτι η πράξη σου θα ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους (όπως εδώ τώρα), αυθαίρετα και με λίγα στοιχεία. Μέσα από τις σιωπές άλλοι θα προσπαθήσουν να βγάλουν εύγλωττα συμπεράσματα. Θα προβάλουν τα δικά τους. Θα καθρεφτιστούν ή θα καταδικάσουν. Και, ναι, ισχύει, πως λίγο πολύ όταν απέχεις αφήνεις τους άλλους να πάρουν την κρίσιμη απόφαση. Αλλά δεν σε πολυνοιάζει.
Οπως και να έχει, δεν είναι για πέταμα η αποχή. Μπορεί να είναι μία αποτυχία του συστήματος να πείσει τους πολίτες του ότι όντως κάτι παίζεται στην κάλπη. Ισως μία έκφραση γενικού ξενερώματος. Ενα γύρισμα της πλάτης. Μίλησα με διάφορους που απείχαν, διάβασα αφίσες στους δρόμους και παρακολούθησα βιντεάκια απενοχοποίησης της αποχής στο ελληνόφωνο ίντερνετ.
Κάποιοι εκφράζουν πολιτικά συναισθήματα με βάρος και ένταση μέσω της αποχής. Επαιξαν το παιχνίδι τόσες φορές που έχουν πια σιχαθεί να ηττώνται στο αποτέλεσμα. Δεν παίζουν άλλο ή τουλάχιστον όχι αυτήν τη φορά. Αλλοι δεν μπορούν να μαζέψουν το κουράγιο να πάνε να ψηφίσουν εκεί που ψηφίζουν. Οι συνθήκες εργασίας τους τούς έχουν συντρίψει και κάθε Κυριακή ύπνου μετράει (μία απολύτως προβληματική συνθήκη).
Να σηκωθούν να τρέξουν πού; Για ποιον λόγο; Κοπέλα που δεν είχε ιδέα ποιος είναι τι, όταν μιλούσαμε στις εθνικές, μου είπε ένα «θέλω να φύγουν όλοι» και επέστρεψε στην ξεκούρασή της πριν από την εβδομάδα-οδοστρωτήρα με τις δύο δουλειές για μισθό 700 με το ζόρι, χωρίς να βλέπει κάποια σύνδεση ανάμεσα στην ψήφο της και την εβδομάδα-οδοστρωτήρα, μόνο το κρεβάτι της έβλεπε και τη σειρά στο λάπτοπ. Ισως να πρέπει να συμμετέχει κανείς πιο ζεστά και στην οικονομία, για να τον νοιάζει και η πολιτική, ποιος ξέρει.
Υπάρχουν κι αυτοί που απλώς μισούν τους πολιτικούς και τα πολιτικά κόμματα, που νιώθουν μια γνήσια αηδία όποτε κάποιος επιχειρεί να αποσπάσει την ψήφο τους και που δεν θα μπορούσαν να νοιάζονται λιγότερο για τις αναλύσεις των «ειδικών» σε σχέση με την αποχή και την πολιτική συμπεριφορά. Δεν θέλουν να δώσουν μισό δευτερόλεπτο της προσοχής τους σ’ όλους αυτούς, κι αυτή η προφανής λαχτάρα για εξουσία κάπως τους είναι εμετική.
Αυτό δεν σημαίνει πως οι άνθρωποι που απέχουν δεν νοιάζονται. Ούτε ότι δεν έχουν πολιτικές ιδέες ή ακόμη και κάποια ιδεολογία – λες και οι στρατοί ή όσοι ρίχνουν στρατηγική ψήφο συμφέροντος ξημεροβραδιάζονται πάνω απ’ την ανάλυση των πολιτικών φαινομένων. Ούτε σημαίνει πως οπωσδήποτε όλοι αυτοί δεν έχουν όρεξη, πως είναι καταθλιπτικοί του καναπέ. Λες και δεν συνδέονται όλα αυτά, η ανορεξία της πολιτικής και η ανεργία ή η απασχόληση με μισθό επιβίωσης και η σκοτωμένη διάθεση για το οτιδήποτε.
Τέλος, υπάρχουν και άνθρωποι απολύτως ξενερωμένοι με τον τόπο τους. Αυτοί που νιώθουν πως είναι χαμένη υπόθεση, καμένο χαρτί το θέμα της περιοχής τους και απλώς περιφέρονται ανάμεσα στα ξενοδοχεία, τα Airbnb και τα έργα ανάπλασης παραιτημένοι. Ελπίζουν κάτι ν’ αλλάξει, να έρθουν νέα πρόσωπα, φρέσκιες ιδέες, άμα μιλήσεις μαζί τους ξέρουν τι διακυβεύεται, αλλά δεν νιώθουν πως έχουν τη δύναμη να επιφέρουν την αλλαγή.
Τα συναισθήματα όλων αυτών μπορούν να επηρεαστούν. Η μιζέρια και η απελπισία τους μπορούν να μειωθούν αν μειωθούν ο θόρυβος, η κίνηση, οι χρόνοι αναμονής στα λεωφορεία, τα κομμένα και στραβοκουρεμένα δέντρα, η βρωμιά και τα εργοτάξια με τα τρυπάνια, η σκόνη και οι ανοιχτοί λάκκοι. Μπορεί να έχουν χρόνο και όρεξη για δημοκρατικές «πολυτέλειες» όταν δεν θα σκοτώνονται στις δουλειές. Νομίζω πολλοί πολίτες περιμένουν να έρθει κάποιος και να πατήσει ένα στοπ στη ραγδαία αλλαγή της πόλης τους, στη μόνιμη, αγωνιώδη επιτάχυνση, να τους δώσει χώρο και χρόνο μέσα στην πόλη, για να σκεφτούν την πόλη.
Μία από τις προκλήσεις μπροστά στις ευρωεκλογές θα είναι να πειστούν οι άνθρωποι να ψηφίσουν για κάτι που παίζεται στις Βρυξέλλες, στο Στρασβούργο και φυσικά στα σύνορα της χώρας και πέρα απ’ αυτά. Θα πρέπει να κινητοποιηθούν να πάρουν θέση για μεγάλα ζητήματα, τόσο μεγάλα που λογικό είναι να νιώθουν συντετριμμένοι υπό το βάρος τους και ανίκανοι να τα επηρεάσουν. Τι είδους Ευρώπη θέλουμε τώρα; Με τι αξίες; Ποια δέσμη αρχών κάνει το εγχείρημα της ενωμένης Ευρώπης να αξίζει τον κόπο;
