Το χιόνι καλύπτει τα πάντα. Oχι μόνο τους δρόμους και τα σπίτια, αλλά και τους ανθρώπους. Το ορεινό χωριό Ιντσέσου, κάπου στα βάθη της Ανατολίας, μοιάζει σαν μια ξεχασμένη, μακρινή γωνιά της Γης. Εκεί ζει ως ένας από, τους μετρημένους στα δάχτυλα του ενός χεριού, δασκάλους του σχολείου, ο Σαμέτ. Είναι καθηγητής καλλιτεχνικών, έχει ιδιαίτερη, εμμονική σχεδόν, αδυναμία σε μια 14χρονη μαθήτριά του, μοιράζεται ένα σπίτι με τον συνάδελφό του Κενάν, το όνειρό του είναι να μετατεθεί στην Κωνσταντινούπολη, έχοντας ήδη συμπληρώσει τέσσερα χρόνια σε αυτό το μέρος, όπου «όλα είναι ζαρωμένα και λυγισμένα από το κρύο».
Η όμορφη Νουράι, καθηγήτρια και αυτή σε άλλο σχολείο της ευρύτερης περιοχής, ριζοσπαστικοποιημένη πολιτικά, έχει χάσει το ένα της πόδι σε τρομοκρατική επίθεση (από βομβιστή αυτοκτονίας) και περπατάει με προσθετικό μέλος. Οι τρεις τους αναπτύσσουν μια σχέση μοναχικής, αμήχανης φιλίας, στην οποία πρωταγωνιστεί η Νουράι, τολμηρή, θαρραλέα, φεμινίστρια (όσο της επιτρέπουν τα ήθη της απόμακρης επαρχίας στην οποία ζει μαζί με τους γονείς της).
Ο σπουδαίος, 64χρονος, Τούρκος σκηνοθέτης Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν υπογράφει μία από τις κορυφαίες δημιουργίες του στα «Ξερά χόρτα» (διαρκεί λίγο παραπάνω από τρεις ώρες, αλλά δεν πετάς ούτε μισό λεπτό της). Αυτό το ψυχογράφημα μιας χώρας και των κατοίκων της, με τον χρόνο να μοιάζει τσεχοφικά ακίνητος και τη «γραμμή ανάμεσα στο καλό και στο κακό, στον πόνο και στην ευτυχία να είναι θολή», ισορροπεί αριστοτεχνικά μέσα από την κάμερα του Τσεϊλάν. Τα αντιθετικά ζεύγη εναλλάσσονται συνεχώς στα τοπία και στους ανθρώπους: το εκτυφλωτικό λευκό και το υποφωτισμένο εσωτερικό των δωματίων, η μοχθηρία με την ανιδιοτέλεια, οι διαρκείς ματαιώσεις με την ελπίδα.
Στην Τουρκία του Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν, ο βαρύς χειμώνας εναλ-λάσσεται με το καλοκαίρι, χωρίς την άνοιξη ανάμεσά τους.
Οι δύο άνδρες καθηγητές κατηγορούνται για ανάρμοστη οικειότητα με τις μαθήτριές τους, ο Σαμέτ εμφανίζεται αδύναμος και χαιρέκακος –οι μαθήτριες μάλλον αδίστακτες στην αθωότητα της εφηβείας τους–, οι κάτοικοι εγκλωβισμένοι στη φτώχεια και στην προδιαγεγραμμένη μοίρα τους με, τουλάχιστον, μη ορατές διεξόδους. Και ο έρωτας πώς να ανθήσει σε αυτό το μέρος, όπου υπάρχουν μόνο δύο εποχές: βαρύς χειμώνας και καλοκαίρι.
Ο Σαμέτ νιώθει σαν «τον εγκαταλελειμμένο και παρατημένο μύλο», γκρινιάζει, βυθισμένος σε μια ρομαντική δυσανεξία. Κατηγορεί διαρκώς το χωριό για τα προβλήματά του, όμως «τα προβλήματα σε ακολουθούν όπου κι αν πας»· είτε είσαι στο Ιντσέσου είτε στην Κωνσταντινούπολη. Η Νουράι τον προκαλεί: Τι αλλάζει με τον τρόπο του; «Οι φανταχτερές λέξεις δεν θα αντικαταστήσουν ποτέ έναν κουβά νερό που θα φέρεις σ’ έναν τόπο που υποφέρει από ξηρασία», του λέει. «Μπορούμε να βοηθήσουμε αυτόν τον άθλιο κόσμο;».
Ο σκηνοθέτης βλέπει την αποξένωση στη χώρα του, την περιθωριοποίηση, τις αντιφάσεις, τις πολλές διαφορετικές πτυχές των ανθρώπων, την ασφυξία της καχυποψίας (και πολιτικής), τη σκληρότητα από ένα μείγμα επιβίωσης, τραχύτητας και αδεξιότητας. «Πρέπει να διαλέξεις πλευρά. Αλλος θα σε πει δειλό, άλλος προδότη, άλλος θα ‘ρθει και θα σε πει αποστάτη», σχολιάζει, αποθαρρημένος, ένας από τους απόμαχους του χωριού.
Ο Τσεϊλάν ενδιαφέρεται να φωτίσει το «πώς, ενώ η πιθανότητα να αγαπήσουμε είναι πάντα εκεί, χτίζουμε τείχη λόγω προκαταλήψεων, παλιών πολιτικών τραυμάτων και της τάσης μας να τιμωρούμε τους κοντινούς μας για δικά μας λάθη του παρελθόντος. Αλλά και το πώς ο ιδεαλισμός των νεοδιόριστων καθηγητών σε απομακρυσμένες περιοχές μπορεί να μετατραπεί σε απογοήτευση και αίσθηση ματαιότητας…». Στην έναρξη της ταινίας, στο απόλυτο λευκό –χιονίζει ακατάπαυστα– βλέπουμε να μπαίνει στο πλάνο, από τη μία άκρη, ένα λεωφορείο. Αποβιβάζεται ο πρωταγωνιστής, μια αχνή μαύρη κουκκίδα. Στο τέλος, καλοκαίρι πια, ανεβαίνει τον λόφο, στρωμένο από ξερά χόρτα. Καμία διαδρομή δεν αφήνει ίχνη. Στην πρώτη, καλύπτονται από το χιόνι, στη δεύτερη από τα χόρτα.
