Το πάρκο πλημμύριζε με τις φωνές παιδιών, ένα βουητό χαράς και έντασης, με σποραδικές εκρήξεις όποτε έμπαινε γκολ σε έναν από τους πολλούς μικρούς αγώνες στην αλάνα. Γονείς καθισμένοι σε παρέες συζητούσαν μεταξύ τους ή φώναζαν, ενθαρρύνοντας τα παιδιά. Σκύλοι γάβγιζαν, δηλώνοντας τη δική τους συμμετοχή. Ενα όμορφο σαββατιάτικο απόγευμα σε προάστιο της Αθήνας. Εναν αιώνα μακριά από το διπλανό αλσύλλιο με τα μνημεία των «Εξι» εκτελεσμένων του 1922, δύο ώρες με αεροπλάνο από τις ανοικτές πύλες της επί Γης κολάσεως.
Σκέφτηκα πόσες ζωές χάθηκαν, το φυσικό, ανθρώπινο, πνευματικό κόστος των τακτικών εθνικών μας διχασμών, πόσο ακριβά τους πλήρωσε το σύνολο του έθνους. Κι όμως, εδώ τα πράγματα ήταν πιο απλά σε σχέση με τη διχόνοια που πολλαπλασιάζεται όπου θρησκευτικές, εθνικές ή φυλετικές διαφορές πλάθουν πλέγματα συγκρουόμενων αναμνήσεων και επιθυμιών. Εκεί που δύο εβδομάδες πριν, σε ηλιόλουστη μέρα σαν κι αυτή, σφαγιάστηκαν μωρά, νέοι, ενήλικες και γέροι, και έκτοτε βομβαρδίζονται μωρά, νέοι, ενήλικες και γέροι. Δεν έχει σημασία τι έκαναν ή δεν έκαναν για να αξίζουν τέτοια μοίρα. Είτε «εχθροί» είτε «παράπλευρες απώλειες», φθάνει που βρίσκονταν εκεί που βρίσκονταν, στο χείλος της αβύσσου.
Ο κύκλος της βίας και της εκδίκησης μπορεί να σπάσει μόνο όταν παρεμβαίνουν άλλοι, όταν υπάρξει «ουδέτερη ζώνη» μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών.
Τι μπορούμε εμείς να πούμε σ’ αυτούς που, βουτηγμένοι σε αίμα που δεν ξεχωρίζει πλέον εάν είναι των δικών τους ή άλλων, πολεμούν για την επιβίωση; Εμείς που ο τόπος μας σπανίως είναι ήσυχος, που τα παιδιά μας και σήμερα φυλάνε σκοπιές στην άκρη της πατρίδας, που το βλέμμα, οι μνήμες και επιθυμίες σμιλεύονται από νίκες και ήττες, εθνικές και προσωπικές. Αν μάθαμε κάτι είναι η ανάγκη συνθηκών και συμφωνιών, όταν οι συγκρουόμενοι κατανοούν ότι χωρίς να δώσουν δεν παίρνουν, όταν οι δυνατοί είναι γενναιόδωροι και οι αδύναμοι μπορούν να ελπίζουν σε ασφάλεια και δικαιοσύνη. Αυτά δεν γίνονται χωρίς την πίεση, τις εγγυήσεις και, για να μην είμαστε αφελείς, χωρίς να συμβαδίζουν με τα συμφέροντα ισχυρότερων χωρών και συμμάχων.
Ο κύκλος της βίας και της εκδίκησης μπορεί να σπάσει μόνο όταν παρεμβαίνουν άλλοι, όταν υπάρξει «ουδέτερη ζώνη» μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, όταν θεσπίζονται μηχανισμοί για την επιβολή δικαιοσύνης. Οταν υπάρξει αρκετό χρήμα και χώρος για να ζήσουν χωρίς κάθε βήμα του ενός να είναι εις βάρος του άλλου, χωρίς η επιθυμία και ο φόβος να μεταφράζονται σε πλεονασμό και μίσος.
Εάν υπήρχαν θεϊκές δυνάμεις (όπως κι αν τις αποκαλούμε, είτε Αθηνά του Αισχύλου είτε Γιαχβέ ή Αλλάχ) θα έπρεπε να έκριναν επιτέλους ότι αρκετά πληρώνουν οι αντιμαχόμενοι το αδιέξοδο στο οποίο οδηγήθηκαν εδώ και δεκαετίες. Επειδή ουδείς περιμένει τέτοιο θαύμα, όσες χώρες νοιάζονται για το μέλλον όλων των παιδιών, οφείλουν να παρέμβουν για την αποκλιμάκωση της έντασης, την επιβολή δικαιοσύνης και τoν διορισμό αξιόπιστων ομάδων διαπραγμάτευσης.
