Αναμφίβολα, οι τρομοκράτες της Χαμάς είχαν οδηγίες να διαπράξουν φρικτά εγκλήματα εναντίον οποιουδήποτε βρέθηκε στον δρόμο τους την 7η Οκτωβρίου. Αρκεί να βρισκόταν στην «άλλη πλευρά». Δεν είχε σημασία εάν ήταν νέοι ακτιβιστές ειρήνης σε ρέιβ πάρτι, στρατιωτικοί, παιδιά, γερασμένοι σοσιαλιστές ιδεολόγοι, μετανάστες ή Παλαιστίνιοι εργαζόμενοι. Το γεγονός ότι πολλά από τα θύματα ήταν μεταξύ των Ισραηλινών που επιδιώκουν τη συμφιλίωση των δύο λαών, που διαφωνούν με τη βάναυση πολιτική της κυβέρνησής τους, δεν ήταν λάθος, αποτέλεσμα της κεκτημένης ταχύτητας των μακελάρηδων. Πήγαζε από μια ορμή για αποκαλυπτική σύγκρουση, στην οποία όλοι αναγκάζονται να επιδιώξουν την καταστροφή του εχθρού, και ας είναι μέσω της αυτοκαταστροφής. Η πρακτική είναι φρικτή, αλλά αρχαία. Μεταξύ άλλων περιπτώσεων στην Ιστορία, πριν από περίπου 2.000 χρόνια, οι Ζηλωτές έκαψαν τις αποθήκες σιτηρών και δολοφόνησαν τους μετριοπαθείς των Ιεροσολύμων για να είναι αναπότρεπτη η απεγνωσμένη (και μάταιη) αντίσταση της πολιορκημένης πόλης εναντίον των Ρωμαίων.
Οταν, όπως σήμερα, φουσκώνει το κύμα αίματος, φόβου και οργής, πράξεις καλοσύνης, φωνές συναίνεσης, γίνονται ακόμη πιο αναγκαίες, ακόμη πιο ενοχλητικές στους φανατικούς, ακόμη πιο σπάνιες. Και για τις δύο πλευρές είναι εκδήλωση αδυναμίας η ύπαρξη ανθρώπων που αντιτίθενται σε οράματα της καταστροφής των άλλων, που υπονομεύουν τη σιγουριά ότι οι άλλοι είναι όλοι τέρατα. Είναι προφανές πως αυτό πιστεύει η Χαμάς. Το λέει στη χάρτα της, είναι ο τρόπος που κυβερνά τη Γάζα, το έκανε πράξη στις 7 Οκτωβρίου. Φρικτό, απάνθρωπο, είναι η ωμή προβολή δύναμης, χωρίς την επικάλυψη πολιτισμού που θέλουμε να πιστεύουμε ότι αποκτήσαμε. Δεν είναι τυχαίο, ωστόσο, που το αρχαίο «κράτος» σήμαινε δύναμη, βία, ισχύ, νίκη. Τα κράτη και άλλες ιεραρχίες (όπως οι θρησκευτικές, αποικιακές και πολιτικές) καθορίζουν εαυτούς μέσα από τους εχθρούς και τους φόβους που αξιοποιούν, με την υπόσχεση θριάμβων.
Ομως, είναι οι δημιουργοί, οι χτίστες, αυτοί που νοιάζονται για άλλους, που βάζουν το έλεος πάνω από τη θυσία, που εξασφαλίζουν την επιβίωση της κοινωνίας, που κάνουν τη ζωή να αξίζει. Οπου και αν βρίσκονται, το μόνο στο οποίο ελπίζουν, όπως έγραψε ο Οντεν σε μια σκοτεινή εποχή σαν και αυτή, είναι «μια φλόγα ανταπόκρισης».
