Ηξερα παιδιά που είχαν δομήσει τη ζωή τους γύρω απ’ αυτή τη σειρά. Που έψαχναν ακριβώς μια τέτοια παρέα. Ηξερα τόσους που θέλανε να ταξιδέψουν στη Νέα Υόρκη, για να βρουν την πολυκατοικία. Κάθε μαγαζί με άχρηστα νοσταλγικά είδη που σέβεται τον εαυτό του πουλάει κούπες σαν αυτές που κρατούσαν οι πρωταγωνιστές της σειράς και σίγουρα, καθώς γράφω αυτό το κείμενο, σε δεκάδες σημεία του ίντερνετ θα δημιουργούνται οιονεί θρησκευτικές ομάδες που θα λατρέψουν τον πεθαμένο χύνοντας πικρά δάκρυα πάνω από παλιά αυτοκόλλητα στο ξύλινο μονό παιδικό τους κρεβάτι.
Είναι φοβερό να κλαις για κάποιον που δεν ξέρεις, που δεν είναι άνθρωπος, αλλά σταρ, εικόνα, κατασκευή, ξασπρισμένα δόντια, ατάκες δανεικές από ομάδα συγγραφέων-αποφοίτων των καλύτερων σχολών δημιουργικής γραφής και σεναρίου. Ούτε που μπορείς να φανταστείς κάτι κακό, για να τον ξεπεράσεις τον σταρ σου.
Ο David Foster Wallace (τεράστιος συγγραφέας που πάλευε με έναν σκασμό εθισμούς και δαίμονες ο καλός μου) είχε γράψει ένα κείμενο στα γυρίσματα μιας ταινίας του David Lynch (David Lynch Keeps His Head). Εκεί λέει για την αρρωστημένη αίσθηση των ταινιών του Lynch. Για το Λος Αντζελες ως αδιέξοδο και για την ικανότητα του Lynch να συλλαμβάνει την ψευτιά και την πλαστικούρα ενός μέρους με σταρ και μοντέλα και να το βάζει στον κινηματογραφικό εφιάλτη του. Αυτά το 1995.
Το 2023 ένας τηλεοπτικός σταρ πεθαίνει στην μπανιέρα του στο Λος Αντζελες, λίγα χρόνια αφότου έχει κυκλοφορήσει στο Νέτφλιξ το αριστούργημα Μπότζακ Χόρσμαν, όπου ένας σταρ μ’ ένα μόνο επιτυχημένο σόου στο βιογραφικό του πίνει ποτά και χάπια βλέποντας παλιά επεισόδια της μοναδικής του καλής στιγμής, καθώς επιδιώκει μία επάνοδο ως συγγραφέας της αυτοβιογραφίας του όπου θα δείχνει ευαλωτότητα και μεταμέλεια.
Ο θάνατος του Matthew Perry, λίγο καιρό μετά την κυκλοφορία του βιβλίου του για τον εθισμό (που υποθέτω το απήγγειλε σε κάποια σκιώδη συγγραφέα με κόκκινο φοιτητικό δάνειο), προκάλεσε μια διεθνή φρενίτιδα. Ο άνθρωπος είχε «μοιραστεί» (ιχ) το πρόβλημά του.
Στην αρχή αντιστάθηκα στο να ψάξω οτιδήποτε σχετικό. Τη νοσταλγία με τα «Φιλαράκια» τη σιχαίνομαι. Είναι μία χαλαρή σειρά για Κυριακή μεσημέρι και κανείς άλλος δεν εκνευρίζεται από το γέλιο του κοινού και την κλειστοφοβική αισθητική της τότε τηλεόρασης; Μετά μπήκα στη λαγουδότρυπα. Ξόδεψα πολλή ώρα ακούγοντας τον άνθρωπο να μιλάει για τον εθισμό του. Ηταν κάπως γκροτέσκ.
Αυτός ήθελε να πάει στην ουσία του πράγματος, να πει χωρίς πολλά πολλά σε καλλιτέχνες και νεολαίους και «λευκά σκουπίδια» που λιώνουν στα παυσίπονα πού οδηγεί όλο αυτό. Ομως, το κοινό κι οι παρουσιαστές ήταν λες και προσπαθούσαν να ξεκλέψουν λίγο «Τσάντλερ», να τους διασκεδάσει πάλι, να πει κάτι κι αυτοί να πουν «κλασικός Τσάντλερ» στο κεφάλι τους και μετά να γελάσουν όπως το κοινό στη σειρά. Σκέφτηκα πόσο απαίσιο πρέπει να είναι όλο αυτό. Κι αν δεν είσαι καλά, πόσο ακόμα πιο απαίσιο πρέπει να είναι. Αν έχεις πρόβλημα με εθισμούς και ψυχική υγεία, πρέπει να ’ναι φρικτό. Σταδιακά μπήκα στην εξευτελιστική διαδικασία τού να βλέπω παλιά βίντεο από τη σειρά και μετά δεν μπορούσα παρά να προσπαθώ να υποθέσω τη χημική σύνθεση του εγκεφάλου του στην κάθε σεζόν. Οπως και να ’χει, εξαιρετικός ηθοποιός.
Ακούγοντάς τον να μιλάει για τον εθισμό, ένιωθα ότι σπάει ένα περίεργο ταμπού, πως καθαρίζεται από τη γλίτσα του σταρ. Περνούσα με το δάχτυλό μου πάνω από RIP και γλυκανάλατα σχόλια για την ευγένεια της ψυχής του πεθαμένου και σκεφτόμουν πως ο κόσμος εξακολουθεί να τον καταναλώνει και πως κι εγώ συμμετέχω σ’ αυτό, σ’ αυτή την ανεστραμμένη εκδοχή του αμερικανικού ονείρου. Τσιμπολογούμε προσοχή πάνω από την ασθένεια (ο εθισμός είναι ασθένεια) ενός ανθρώπου που φαγώθηκε δημόσια, αυτό κάνουμε, αυτό κάνω τώρα. Και συνεχίζω.
Ενα παιδί πάει στο Λος Αντζελες φτωχός ηθοποιός, κάνει τα πάντα, για να γίνει διάσημος, γίνεται, πιάνει τον ρόλο της ζωής του, αλλά δεν θυμάται καν τα γυρίσματα γιατί το κεφάλι του είναι ένα κοκτέιλ χημικών. Ακούγεται τρισάθλιο απ’ όποια μεριά και να το πιάσεις, και θλιβερό, και συγκινητικό, και κάπως γελοία οικείο, όπως όλα τα αμερικανικά χιτ. Η διεθνής φρενίτιδα είναι μια επιβεβαίωση της διεθνούς εμβέλειας της Αμερικής, της ήπιας ισχύος της, της ικανότητάς της να κατασκευάζει όνειρα μέσα σε στούντιο, να κάνει τον κόσμο στη Σερβία και στην Ελλάδα να θέλει να καταναλώσει κινέζικο, καφέ σε μεγάλη κούπα, μπέργκερ, τον Τσάντλερ, τον θάνατο του Τσάντλερ, την εικόνα του πριν/μετά και κατά τη διάρκεια της απεξάρτησης και της εξάρτησης και το βιβλίο του για όλα τα παραπάνω.
Είναι λίγο σιχαμένο πώς αγωνιούμε να τρώμε από παντού την παλιά του εικόνα, πιασμένοι κάπως νοσταλγικά από μια αίσθηση που είχαμε κάποιες Κυριακές εξαιτίας του. Και ταυτόχρονα είναι λαχταριστό, μ’ έναν εντελώς αρρωστημένο τρόπο, η ζωή του να στέκεται εκεί έκθετη σε δημόσια θέα (βαθιά στη λαγουδότρυπα έχει φωτογραφίες απ’ όταν είχε παχύνει υπερβολικά, στιγμές από το μπες βγες στο κέντρο απεξάρτησης), ενώ ταυτόχρονα ξέρουμε πως δεν τον ξέρουμε. Ισως αυτό το τυφλό σημείο μάς ξετρελαίνει.
Θρηνούμε το πέρασμα μιας εποχής όπου η μαζική διασκέδαση ήταν παγκοσμιοποιημένη, αλλά όχι προσωποποιημένη. Δεν θα μπορέσουμε να ξαναμαζευτούμε γύρω από έναν τεράστιο καναπέ, γιατί δεν είμαστε τρίτη γυμνασίου. Κλαψ. Ταυτόχρονα, η κατ’ οίκον διασκέδαση μας ξέρει και μας απευθύνεται – διαφορετικά στον καθέναν! Δεν μας διαμορφώνει μόνον, όπως τα «Φιλαράκια», διαμορφώνεται κι αυτή ώστε να μας αρέσει, χωρίς να πείθει πάντα. Η τωρινή μας σχέση με την τηλεόραση είναι όπως η σχέση με κορίτσι/αγόρι χωρίς προσωπικότητα: θα κάνει τα πάντα για να σου μοιάσει. Κολακευτικό μέχρι που γίνεται άβολο.
Δεν θα υπάρξει Τσάντλερ άμεσα και δεν έχω πρόβλημα μ’ αυτό. Είναι οπωσδήποτε μια πολύτιμη παρακαταθήκη – δεν ειρωνεύομαι. Είναι το παράδειγμα μιας φιλοσοφημένης ζωής εκ του αντιθέτου. Ενα γερό χαστούκι στη μυθοποίηση της αυτοκαταστροφής, αυτής της πολιτισμικής μάστιγας που έχει καταπιεί αμέτρητους δημιουργικούς ανθρώπους ή τους έχει ξεβράσει στη μέση ηλικία ν’ αναρωτιούνται πού πήγαν οι προηγούμενες δεκαετίες της μοναδικής, πολύτιμης ζωής τους.
