Εως τις αρχές του 2023 φαινόταν ότι η Τουρκία του Ερντογάν θα γιόρταζε τα 100 χρόνια από την ίδρυσή της την 29η Οκτωβρίου με έμφαση στο πώς οι ιδρυτές του κράτους «πέταξαν στη θάλασσα» τους Ελληνες. Η απειλή του Τούρκου προέδρου, «θα έρθουμε μια νύχτα», πατούσε πάνω σε αυτό το παρελθόν και στην εισβολή στην Κύπρο. Η εξομάλυνση των σχέσεων με την Ελλάδα που επιχειρείται μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στη νοτιοανατολική Τουρκία τον Φεβρουάριο άλλαξε αυτή την πορεία, έστω προσωρινά. Ομως, η τρομοκρατία της Χαμάς και ο πόλεμος στη Γάζα αναδεικνύουν κάτι πιο ουσιαστικό στην τουρκική κοινωνία. Εναν αιώνα μετά την ίδρυση του κοσμικού κράτους από τον Μουσταφά Κεμάλ, ποια είναι η ταυτότητα των Τούρκων σήμερα; Μπορούν να είναι και με το ΝΑΤΟ και με τη Χαμάς; Πότε θα φθάσει η ώρα που θα πρέπει να επιλέξουν τον δρόμο του «Τουρκικού Αιώνα» που ευαγγελίζεται ο Ερντογάν;
Τα τελευταία χρόνια, ο Τούρκος πρόεδρος επέτυχε μια σύνθεση του ισλαμισμού με τον εθνικισμό, θωρακίζοντας τη θέση του με την εντεινόμενη πόλωση της κοινωνίας. «Ξεδόντιασε» τους «κεμαλιστές» στρατιωτικούς με την επίκληση της δυτικής πορείας που πρέσβευαν (και με αθρόες εκκαθαρίσεις μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016) και μετά οικειοποιήθηκε τον εθνικισμό τους για να στηρίξει τη θέση του. Την ίδια ώρα, το όραμα του Ερντογάν να επαναφέρει τη δόξα και την επιρροή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και να ενισχύσει τη θέση του, υπονομεύει τις συνθήκες με τις οποίες οι ιδρυτές του τουρκικού κράτους επιδίωκαν να διαμορφώσουν ένα κοσμικό, εθνικό, δυτικότροπο κράτος, χωρίς να απειλείται συνεχώς από τους γείτονες. Σήμερα, η προσπάθεια του Ερντογάν να παρουσιάζει εαυτόν ως προστάτη των απανταχού μουσουλμάνων, η προβολή ισχύος στο εξωτερικό και η κατοχή εδαφών σε ξένες χώρες, η οικονομική κρίση και η υπονόμευση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διευρύνουν παλιά ρήγματα (και προκαλούν νέα) εντός και εκτός συνόρων. Εως τώρα η Τουρκία ήλεγχε τις αντικρουόμενες εσωτερικές δυναμικές και αξιοποιούσε τις διενέξεις άλλων. Η φωτιά στη Γάζα θα την αναγκάσει να πάρει σαφή θέση με τη μία ή την άλλη πλευρά. Τότε θα φανεί πού βαδίζουν οι γείτονές μας.
