Το κλισέ ισχύει: η κυβέρνηση χρειάζεται ζωντανή, δραστήρια, απειλητική αντιπολίτευση. Οχι για να μαλλιοτραβιούνται, όχι για να αναβιώσει ο δικομματισμός, όχι για να λένε τα ίδια πράγματα με άλλες λέξεις, αλλά επειδή, απ’ ό,τι φαίνεται, από μόνη της η κυριαρχία της Ν.Δ. στο πολιτικό σκηνικό δεν αποτελεί ικανό ερέθισμα ώστε η κυβέρνηση να αναλάβει γενναία και ίσως συγκρουσιακή δράση. Η Ν.Δ. δουλεύει καλύτερα όταν διακυβεύεται η πρωτοκαθεδρία της και μάλλον αυτή είναι η ιδανική συνθήκη για την οργάνωση και τη διεκπεραίωση του έργου της. Εύλογα, όμως, προκύπτει ένα σημαντικό ερώτημα: γιατί η αντιπολίτευση αδυνατεί να εκμεταλλευθεί την κυβερνητική αδράνεια, για να χτίσει και να προσφέρει μια αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση; Η Ν.Δ. δεν βιάζεται να συνέλθει, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το κενό θα υπάρχει για πάντα. Στην παρούσα φάση, τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ αντιμετωπίζουν με ύποπτη τυφλότητα την ευκαιρία τους να προσεγγίσουν τους πολίτες δημιουργικά.
Κυβέρνηση της ανετίλας
Η κυβέρνηση αισθάνεται υπερβολική άνεση. Μέλη της πανηγυρίζουν για την ολοκλήρωση της θεμελίωσης του πύργου στο Ελληνικό (ούτε καν για τον πύργο ως όλον, αλλά για τα θεμέλιά του!)· καμαρώνουν για τα νέα, όμορφα ριζόρτ που εγκαινιάζονται στη Γλυφάδα· θλίβονται για τις εσωκομματικές συγκρούσεις στον ΣΥΡΙΖΑ και συμπονούν τα στελέχη που απειλούνται από την προεδρία Κασσελάκη (λες και απέκτησαν ξαφνικά ενδιαφέρον για τη μοίρα όσων μέχρι πρότινος αντιμετώπιζαν ως εχθρούς). Η κυβερνητική ευθύνη έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα, σαν να μην είναι και πολύ σημαντική· προτεραιότητα έχουν τα θέματα που καταναλώνονται ευκολότερα από τα media – εκείνα που προσφέρονται για διενέξεις από τις οποίες νικητής βγαίνει ο επικοινωνιακά πιο δυνατός. Αυτή η κατάσταση αμεριμνησίας, στην οποία έχουν συμβάλει αφενός η θετική για τη Ν.Δ. εικόνα των δημοσκοπήσεων, αφετέρου η αδυναμία της αντιπολίτευσης να ανασυνταχθεί, λειτουργεί για τα προβλήματα της χώρας ως λίμπο. Η ακρίβεια δεν έχει διευθετηθεί ούτε στο ελάχιστο, το στεγαστικό ζήτημα εξακολουθεί να ταλανίζει τους πολίτες, η φοροδιαφυγή και η εγκληματικότητα μαίνονται. Κι όμως, για κάποιον λόγο, τα επείγοντα δεν συζητούνται αρκετά· έχουν τοποθετηθεί στον πάγο και περιμένουμε να ρυθμιστούν μόνα τους.
Το κόστος της εμμονής
Σε ό,τι αφορά το ΠΑΣΟΚ, ο λόγος που, ενώ συγκεντρώνει κάποια κέρδη από την πτώση του ΣΥΡΙΖΑ, αδυνατεί να σημειώσει την άνοδο που αρμόζει στην ιστορική του θέση, αλλά και στη συγκυριακή του τοποθέτηση (μεταξύ της ισχυρής, αλλά ελάχιστα πλέον υποσχόμενης, Ν.Δ. και του κατακερματισμένου ΣΥΡΙΖΑ διαθέτει σαφές πλεονέκτημα), είναι διττός: Από τη μια ο Νίκος Ανδρουλάκης δεν έχει καταφέρει να πείσει για τις πολιτικές του ικανότητες· αμυντικοεπιθετικός και κάπως οξύθυμος, μοιάζει καθηλωμένος στο δράμα των υποκλοπών και απρόθυμος να δει πέρα απ’ αυτό. Κανένας δημοκρατικός πολίτης δεν αμφιβάλλει ότι οι παρακολουθήσεις ήταν θεσμικά τραυματικές, νομικά προβληματικές και πολιτικά απαράδεκτες, όμως τη (δίκαιη) εμμονή με αυτές οι ψηφοφόροι την εκλαμβάνουν ως αντιπαραγωγικό ναρκισσισμό και πολιτική μονομανία, όχι ως ηρωικό αγώνα. Από την άλλη, και ως σύνολο ακόμη, το ΠΑΣΟΚ δείχνει ασυντόνιστο με την πραγματικότητα. Ο φόβος να μην ταυτιστεί ιδεολογικά με την «κακιά Δεξιά» και η παράλληλη ανάγκη να διατηρήσει την αριστερή του ταυτότητα, χωρίς να εκπέσει στη δογματική μπαναλιτέ του ΣΥΡΙΖΑ, το έχει ακινητοποιήσει. Ακόμη κι αν έχει νέες ιδέες δεν τις ακούμε, γιατί μάλλον δεν έχει βρει το λεξιλόγιο να τις αρθρώσει.
Αγνοούμενη ταυτότητα
Το πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι πιο δομικό και γι’ αυτό πιο ξεκάθαρο. Η αξιωματική αντιπολίτευση αδυνατεί να λειτουργήσει ως τέτοια επειδή αδυνατεί να λειτουργήσει γενικότερα. Αυτό που περνάει ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι μια απλή κρίση ταυτότητας: στις κρίσεις ταυτότητας, το υποκείμενο δεν ξέρει τι είναι· ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε ξέρει τι είναι ούτε ξέρει τι θέλει να είναι· την ίδια ώρα, δεν ξέρει καν πώς να ανακαλύψει τον εαυτό του. Το τελευταίο που μπορεί να παραγάγει μια παράταξη σε υπαρξιακό τέλμα είναι μια πρόταση για τη χώρα. Η εμφάνιση Κασσελάκη μέχρι στιγμής φαίνεται πως έκανε περισσότερο κακό παρά καλό: αν ο στόχος ήταν να απαλλάξει τον ΣΥΡΙΖΑ από τα αρχαϊκά στοιχεία του, τότε μάλλον δεν το πετυχαίνει· τα στοιχεία εμμένουν, τα «όργανα» προοικονομούν αντίσταση. Ακόμη όμως κι αν ο Κασσελάκης επανεφεύρισκε τον ΣΥΡΙΖΑ, ποια θα ήταν η ταυτότητά του; Οι ρεπουμπλικανικές καταβολές του νέου προέδρου, σε συνδυασμό με τον νοθευμένο αριστερισμό των συντρόφων του παραπέμπουν σε ένα rebranding των ΑΝΕΛ, δηλαδή σε μια συνταγή ευπώλητη, αλλά λαϊκίστικη και ιστορικά ξεπερασμένη.
Συνάντηση στο Κέντρο
Φταίει όμως και κάτι ακόμη που η αντιπολίτευση δεν αντιπολιτεύεται με αξιώσεις την κυβέρνηση. Τα αριστερά αφηγήματα μπορεί να μαζεύουν εύκολα like στα κοινωνικά δίκτυα, αλλά έχουν πλέον πτωχεύσει· πείθουν ως λαϊκή παρηγοριά, όχι ως πολιτικά σχέδια. Οποιος θέλει να κοντράρει την κυβέρνηση επί της ουσίας και να διεκδικήσει τη διακυβέρνηση της χώρας ρεαλιστικά, οφείλει να «παίξει» με όρους Κέντρου: εκεί βρίσκονται τα προβλήματα, εκεί και οι λύσεις.
