Τα οικονομικά των κομμάτων και οι διαδρομές των χρημάτων που καταβάλλονται σε ιδιώτες από πολιτικά πρόσωπα για την παροχή υπηρεσιών είναι ζητήματα που οι πολίτες δεν μπορούν να διερευνήσουν· αυτά, όπου και όταν πρέπει, καλό είναι να τα εποπτεύει το κράτος με τη δέουσα σοβαρότητα και ανεξαρτησία, ώστε να μην προκύπτουν οι συνήθεις σκιές που δίνουν τροφή σε βάσιμες ή αβάσιμες συνωμοσιολογίες. Υπάρχουν όμως και κάποια πρόδηλα δεδομένα: εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία στο ελληνικό Διαδίκτυο δραστηριοποιούνται ανώνυμα τρολ, που προωθούν κομματικά συμφέροντα, με ανηλεές μένος και αδιατάρακτη αφοσίωση. Κάποιοι πιστεύουν ότι τα τρολ πληρώνονται – το λένε ευθέως ή το υπονοούν, χωρίς αποδείξεις ωστόσο. Κάποιοι άλλοι επισημαίνουν ότι η κομματική πώρωση δεν προϋποθέτει ούτε συνεπάγεται κατ’ ανάγκη οικονομικές απολαβές: πολλοί προτίθενται να εργαστούν ως προπαγανδιστές αφιλοκερδώς – η ανταμοιβή τους είναι ηθική και τους είναι αρκετή (άλλωστε, μπορεί να έχουν κανονικό επάγγελμα στην αναλογική ζωή τους· δεν είναι και πολύ δύσκολο να ξερνάς ριπές χολής υπό μορφή tweet, ενώ κάνεις μια βαρετή δουλειά γραφείου). Σε κάθε περίπτωση, η δράση των κομματικών τρολ δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, ούτε είναι καινούργια η γνώση της δράσης αυτής. Οι κόντρες, λοιπόν, ορισμένων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ με τον στρατό των συριζαϊκών τρολ αναδίδουν μία ενοχλητική οσμή καθυστέρησης. Γιατί άργησαν τόσο πολύ να θορυβήσουν τον Πάνο Σκουρλέτη τα υβριστικά «παράκεντρα» και οι «στημένοι μηχανισμοί»;
Λίγο αργά για δάκρυα
Αν μας ενδιέφερε η δηλητηριώδης επίδραση των ανωνύμων χυδαιολόγων στον δημόσιο διάλογο, τότε θα έπρεπε να έχουμε κάνει κάτι γι’ αυτήν εγκαίρως· να την έχουμε καταδικάσει, απαγορεύσει ή αποθαρρύνει· θα έπρεπε να έχουμε αποσυνδεθεί από αυτήν ευθέως, επισήμως και κατηγορηματικά, όταν δεν μας συνέφερε να αποσυνδεθούμε: όταν, για παράδειγμα, τα τρολ επιτίθεντο στους κομματικούς μας αντιπάλους, όταν εμπνέονταν και καθιέρωναν υβριστικά hashtags που τους προσέβαλαν, όταν προωθούσαν το στενό κομματικό μας κέρδος. Δεν έχει νόημα η έκρηξη ευσυνειδησίας όταν πια αλλάζουν οι συσχετισμοί και γευόμαστε με τη σειρά μας το φαρμάκι τους. Το ξαφνικό σοκ της εσωκομματικής αντιπολίτευσης του ΣΥΡΙΖΑ ενώπιον της διαδικτυακής χυδαιότητας των προεδρικών τρολ είναι μια προσποίηση· στην πραγματικότητα, το σοκ δεν έχει να κάνει με τη χυδαιότητα αυτή καθαυτή, αλλά με την απροσδόκητη στόχευσή της. Πώς τολμάνε να μας χτυπούν εκείνοι τους οποίους μέχρι πρότινος θεωρούσαμε δικούς μας! Εν προκειμένω, κανείς δεν είναι αθώος: τα τρολ στοχοποιούν εκείνους που ευλόγησαν τα όπλα τους. Δεν είναι ποτέ ασφαλείς οι γάμοι σκοπιμότητας, γιατί οι σκοποί αλλάζουν με διαφορετικό τρόπο για τον καθένα.
Φασαριόζοι και υπερεκτιμημένοι
Μήπως όμως είναι λίγο παρωχημένη η όλη συζήτηση περί τρολ; Μήπως ο καβγάς της «Ομπρέλας» με τους προεδρικούς μηχανισμούς του Διαδικτύου είναι εντέλει άνευ αντικειμένου; Οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές απέδειξαν περίτρανα ότι οι διαδικτυακές «τάσεις», παρά τις πομπώδεις αναγνώσεις που τους επιφυλάσσει η ψηφιακή φαινομενολογία, αντικατοπτρίζουν μόνο συσπειρώσεις στρατιωτικού φανατισμού και μάλιστα απατηλές: αν περνάει κανείς τον χρόνο του χαζεύοντας πολεμικά μέτωπα, θα βλέπει μόνο στρατιώτες· σημαίνει αυτό πως ο κόσμος είναι γεμάτος μέτωπα; Οτι όλοι οι άνθρωποι είναι στρατιώτες; Τα τρολ του ΣΥΡΙΖΑ, παρά τον ακαταπόνητο αγώνα τους και το πιασάρικο υλικό που είχαν στη διάθεσή τους (το να καταγγέλλεις και να κοροϊδεύεις τον Μητσοτάκη είναι ο εύκολος δρόμος να μαζέψεις άφθονο και ηχηρό κοινό) δεν κατάφεραν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα υπέρ του κόμματός τους· όχι απαραίτητα επειδή δεν είναι πολλά ή επειδή κάπου σκάλωσε η προπαγάνδα τους, αλλά επειδή είναι πιθανό, παρά την αξία που τους έχουμε δώσει, τα τρολ να μην έχουν την ισχύ που φανταζόμαστε. Δεν είναι και τόσο επικίνδυνοι μερικοί κακόμοιροι άνθρωποι με πολύ ελεύθερο χρόνο στα χέρια τους και πολλαπλώς κλωνοποιημένα προφίλ στα κοινωνικά δίκτυα. Το ότι τους ακούμε δεν οφείλεται τόσο στη δύναμη της φωνής τους όσο στην παράλογη επιμονή μας να επισκεπτόμαστε το κλειστό τους δωματιάκι.
