Είχα διαβάσει, κάποτε, μια διδακτικότατη μικρή ιστορία: «Κάποτε» λέει, «μπήκαν σε ένα μεγάλο ενυδρείο πολλά ψαράκια και μερικά πιράνχας. Σχετικά σύντομα, τα πιράνχας έφαγαν όλα τα άλλα ψαράκια. Μετά, για να κατευνάσουν την πείνα τους, τα πιράνχας άρχισαν να τρώνε το ένα το άλλο. Μέχρι που το τελευταίο πέθανε από ασιτία».
Ψάχνουν, λέει, ανθρωπιστικές αρχές στο διεθνές δίκαιο για να εφαρμοστούν. Ψάχνουν για ηθική στον πόλεμο. Μα πώς είναι δυνατόν; Ποιος πόλεμος διεξάγεται σε ηθικό πλαίσιο; Βάρβαρος ο χαρακτήρας του πολέμου, σε βάρβαρες πράξεις εξωθούνται οι συμμετέχοντες σε αυτόν. Υπάρχουν, ασφαλώς, κι εκείνοι που όσο κι αν η προπαγάνδα του μίσους προσπαθεί διαχρονικά, κατασκευάζοντας εχθρούς, να τους μετατρέψει σε πολεμική μηχανή, αντιστέκονται. Είναι τυχαίο που «ανακαλύπτουμε» ότι στρατιώτες που ρίχνονται κατά του εχθρού σε διάφορους πολέμους έχουν κάνει χρήση χημικών σκευασμάτων ώστε να διασφαλιστεί πως θα τσακιστεί κάθε ίχνος συνείδησης ή αναστολών για αποτρόπαιες πράξεις; Κάποτε για τον «ούριο άνεμο» δήθεν, για την «Ωραία Ελένη», άλλοτε για την «αρία φυλή», ή τάχα για τον «εκδημοκρατισμό». Στο όνομα της προστασίας πληθυσμών με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, δεν γίνονται σφαγές άλλων;
Μέσα σε αυτό το απάνθρωπο περιβάλλον, οι θρησκείες μετατράπηκαν σε εργαλείο για να στηθούν τείχη μισαλλοδοξίας μεταξύ των ανθρώπων και για να εξαπλωθούν οι συρράξεις με το εφιαλτικό τους πρόσωπο, ακόμα και σε μέρη που δεν υπάρχουν κανόνια, αλλά ειρήνη της βιτρίνας. Ετσι βλέπουμε σήμερα, το αίμα αθώων να ρέει στη Μέση Ανατολή, και αντί αυτό να κινητοποιήσει την ανθρωπότητα για ειρήνη, και δράσεις για όλους που έχουν ανάγκη, δράσεις που να δείχνουν τη συντριβή μας για τις ψυχές που έφυγαν, χωριστήκαμε και συγκρουόμαστε ανά τον πλανήτη με στοχοποίηση των Εβραίων, των μουσουλμάνων, των όποιων «άλλων» που δεν μας μοιάζουν. Εξοικειωθήκαμε με τη βία και δεν μας ήταν δύσκολο: έχουν χαθεί ζωές για την «ομάδα», για το χρώμα του δέρματος, για το φύλο και τη «φυλή».
Ηθική στον πόλεμο δεν υπάρχει. Μόνο στο πώς τον αντιμετωπίζει κάποιος μπορείς να τη βρεις, στο αν έχει την επίγνωση πως δεν πρέπει να αποτελέσει μέρος του σε μία από τις εμπόλεμες πλευρές.
Αλήθεια είναι ότι βιώνουμε εποχή που βαθαίνει και πυκνώνει το σκοτάδι. Ωστόσο, υπάρχει τρόπος να ανθίσει η ελπίδα και μας το θυμίζει ο ποιητής: «Σαν πέφτει το σκοτάδι πάνω σας να λέτε: Τούτο το σκοτάδι, αυγή αγέννητη είναι ακόμα» (Χαλίλ Γκιμπράν).
