Για να καταλάβεις γιατί η αύξηση της φορολογίας των ελευθέρων επαγγελματιών είναι καταστροφική, πρέπει να έχεις υπάρξει ελεύθερος επαγγελματίας ή να έχεις κάνει ένα γενναίο και περιεκτικό πέρασμα από την πραγματική αγορά ως εργαζόμενος· πρέπει να έχεις εμπειρία από την καχεκτική ελληνική οικονομία και από τα προβληματικά συναλλακτικά ήθη του εγχώριου εργασιακού βιότοπου, να γνωρίζεις πόσο μικρό είναι το περιθώριο κέρδους για έναν επαγγελματία χωρίς οικογενειακές ή άλλες πλάτες, να αντιλαμβάνεσαι το ισοζύγιο κερδοφορίας – δαπάνης στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα για έναν άνθρωπο που δουλεύει για να βιοποριστεί και όχι από χόμπι. Για να καταλάβεις πόσο μεγάλη σκιά άπλωσε το σκάνδαλο των υποκλοπών στη δημοκρατία και στην κρατική αξιοπιστία, πρέπει, ως μη προνομιούχος πολίτης, να έχεις έρθει κάποτε αντιμέτωπος με το πανίσχυρο κράτος διαθέτοντας μόνο μερικά θεσμικά αντίβαρα ως όπλα. Για να καταλάβεις πόσο σημαντική είναι η ασφάλεια (στη γειτονιά, στον δρόμο, στο πανεπιστήμιο), πρέπει να έχεις μια καθημερινότητα που βρίθει διακινδυνεύσεων και χρήζει προστασίας. Το πρόβλημα της κυβέρνησης στη δεύτερη θητεία της είναι σε μεγάλο βαθμό αυτό που ήταν και στην πρώτη: η ελλιπής επαφή της με την πραγματικότητα των πολιτών· ο συντηρητικός ελιτισμός της που την ωθεί στην αδιαφορία και στην αδράνεια.
Ενας προνομιακός ανταγωνισμός
Γιατί είναι τόσο δύσκολο για τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ να αντιπολιτευθούν μια κυβέρνηση με εμφανή ελαττώματα; Γιατί εν μέσω πληθωριστικής και στεγαστικής κρίσης και με το πρόσφατο προηγούμενο ηχηρών θεσμικών αναταραχών, τραγικών δυστυχημάτων και φυσικών καταστροφών εξακολουθεί η κυβέρνηση της Ν.Δ. να απολαμβάνει τη δημοτικότητα που απολαμβάνει; Επειδή η αντιπολίτευση έχει ακόμη χειρότερη επαφή με την πραγματικότητα των πολιτών. Παρά τα σακιά που σηκώνει ως κυβέρνηση τα τελευταία τέσσερα και πλέον χρόνια, η Ν.Δ. αφουγκράζεται τον κόσμο ελαφρώς καλύτερα από τους ανταγωνιστές της· δεν της αρέσει η κριτική, αλλά την ακούει· συμπεριφέρεται αλαζονικά, αλλά ξέρει ότι δεν κατέχει την απόλυτη αλήθεια. Αντιθέτως, η αντιπολίτευση δείχνει να έχει αποσυρθεί από τα εγκόσμια, για να ασχοληθεί επισταμένως με την αγιοσύνη της. Ας δοκιμάσει κανείς να πει σε έναν εκπρόσωπο του ΠΑΣΟΚ ότι κάνει λάθος, για παράδειγμα, και θα ανακαλύψει κάτι πολύ ενδιαφέρον.
Μια ευχάριστη αναλαμπή
Η αλήθεια να λέγεται: το αίτημα του ΠΑΣΟΚ να διενεργηθεί προκαταρκτική εξέταση για τη διερεύνηση τυχόν ποινικών αδικημάτων κατά τη θητεία των πρώην υπουργών Υποδομών και Μεταφορών της Ν.Δ. και του ΣΥΡΙΖΑ, Κώστα Καραμανλή και Χρήστου Σπίρτζη αντίστοιχα, ήταν μια πολύ καλή κίνηση, τόσο πολιτικά όσο και στρατηγικά. Από τη μία, υπάρχει το νομικό και ηθικό ζήτημα των Τεμπών που βρίσκεται επί τόσο καιρό σε εκκρεμότητα: η παντελής αποτυχία του κράτους να προστατεύσει τις ζωές των πολιτών του δεν πρέπει να ξεχαστεί· οι αδικοχαμένοι δεν επιτρέπεται να περάσουν στην Ιστορία ως θολές σκιές μιας ακόμη στραβής σε μία ακόμη βάρδια. Η υπεύθυνη και αυστηρή αναζήτηση της ευθύνης, όμως, δεν αφορά μόνο νεκρούς, αλλά και ζώντες: η εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος θα αποκατασταθεί μόνο όταν οι πολίτες διαπιστώσουν ότι το κράτος διατηρεί τον αυτοέλεγχό του· όταν δουν πως λογοδοτεί και αυτοδιορθώνεται. Από την άλλη, για το ΠΑΣΟΚ αυτή είναι μια κίνηση ωρίμανσης που το βοηθάει να δραπετεύσει από τη ναρκισσιστική λούπα των παρακολουθήσεων. Η εστίαση στη μεγάλη εικόνα ή σε περισσότερες μικρές είναι πάντα μια καλή επιλογή.
Λαϊκοτροπίες
Το θέαμα του Στέφανου Κασσελάκη στη λαϊκή, η προσπάθειά του να ανακατευτεί με τους «απλούς ανθρώπους», οι ασκήσεις κίβδηλης χαλαρότητας στις οποίες επιδίδεται μπροστά στις κάμερες (ο πρόεδρος μασάει ένα μήλο καθώς κυκλοφορεί μεταξύ αγνώστων και ρωτάει τα νέα τους – πόσο μοντέρνος!) δεν είναι ενδείξεις εγγύτητας, αλλά αντίστροφες αποδείξεις απόστασης. Προτού ένας πολιτικός προσεγγίσει τα στρώματα που ελπίζει να τον στηρίξουν, πρέπει να ξέρει κάτι ουσιώδες γι’ αυτά: πώς ζουν, πώς δουλεύουν, τι θέλουν από τη ζωή τους, πώς είναι δυνατόν να το επιτύχουν. Οι βόλτες και οι ελαφρές συζητήσεις («τι γίνεται;», «πώς τα βλέπεις τα πράγματα;») ενός εύπορου ανθρώπου χωρίς κοινωνικές προσλαμβάνουσες και τριβή με τους πολίτες (να γιατί η προϋπηρεσία στην πολιτική έχει την αξία της) μοιάζουν με ψυχαγωγία σε θεματικό πάρκο. Αποπνέουν ειρωνεία.
Οι αληθινοί υπαίτιοι
Η αξιωματική αντιπολίτευση, πάντως, είχε χάσει την επαφή της με την κοινωνία πολύ πριν από τον Κασσελάκη. Αδίκως οδύρονται τώρα οι «σοφοί» της Αριστεράς για τη ρεπουμπλικανική/τραμπική/κεντροδεξιά (αύριο θα είναι κάτι άλλο) στροφή του κόμματος που σιγά σιγά αφήνουν. Στην οικονομική κρίση, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε απαντήσει με περισσότερη οικονομική κρίση· προσέθεσε, δε, και άλλες στρώσεις κρίσης: ιδεολογικές, ηθικές, πολιτικές. Εφτασε στο σημείο να πει σχεδόν ευθέως ότι από τις κρίσεις είναι που τρέφεται (δεν ξεχνιέται ποτέ το απόφθεγμα της Εφης Αχτσιόγλου περί κανονικότητας). Συνολικά, η αντιπολίτευση κακώς απορεί για την παντοδυναμία της Ν.Δ.· κακώς εξακολουθεί να μέμφεται τα «κυκλώματα» και τα ΜΜΕ. Οι πιο γενναιόδωροι ευεργέτες του πρωθυπουργού είναι μέχρι στιγμής οι πιο σκληροί πολιτικοί του αντίπαλοι.
