Στον τόπο του, ένα νησί του Ανατολικού Αιγαίου όπου οι γονείς και οι παππούδες του ζούσαν τις οικογένειές τους από τη γη, βλέπει εδώ και χρόνια τα χωράφια να ρημάζουν. Δεν είναι μόνο ο τουρισμός που τράβηξε τους νέους προσφέροντας σίγουρα μεροκάματα, μακριά από την «κατάρα» της αγροτιάς. Δεν είναι μόνο η διαχρονική έλλειψη στήριξης του πρωτογενούς τομέα. Ηρθε και η κλιματική κρίση να αφήσει το δικό της αποτύπωμα. Ιδιαίτερα στους εύρωστους άλλοτε ελαιώνες.
«Πριν από μερικές δεκαετίες οι βροχές ξεκινούσαν από τον Σεπτέμβρη. Μπόλικο νερό έπεφτε και τον Οκτώβρη. Χόρταιναν τα διψασμένα από το καλοκαίρι λιόδεντρα νερό, φούσκωνε ο καρπός τους, θέριευε, και τον Νοέμβρη γινόταν πραγματική γιορτή το λιομάζωμα, γέμιζαν τα κιούπια στα κατώγια», θυμάται. Φέτος, στην περιοχή του έχει να βρέξει ουσιαστικά από τον Απρίλιο. Οι ελιές –όσα δέντρα κατάφεραν να καρποφορήσουν– ζάρωσαν. «Μια φλούδα γύρω από το κουκούτσι βλέπεις μόνο, χωρίς σάρκα, χωρίς χυμούς». Από τις διακόσιες και πλέον δικές του ρίζες, σκάρτα πενήντα κιλά λάδι πήρε – και μέτριας ποιότητας. Στενοχωρήθηκε και δεν το έκρυψε. «Θα τα παρατήσω, το αποφάσισα. Δεν αξίζει τον κόπο», ανακοίνωσε στις θυγατέρες. «Προτιμώ να αγοράσω, αν χρειαστεί, λίγο λάδι παρά να βλέπω τα δέντρα έτσι… νικημένα. Μ’ αυτές τις ελιές ο παππούς σας μεγάλωσε και σπούδασε πέντε παιδιά».
Στο μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας, ίδια η κατάσταση. Ούτε 30.000 τόνους ελαιολάδου δεν αναμένεται να παραγάγει φέτος η Κρήτη, όταν πέρυσι είχε ξεπεράσει τις 130.000 τόνους. Μειωμένη είναι η παραγωγή και στην Πελοπόννησο. Οι περισσότεροι ελαιοπαραγωγοί κρατούν την πενιχρή σοδειά για το σπίτι τους. Οι καύσωνες και η ανομβρία πλήγωσαν βαριά τις καλλιέργειες κι ήρθαν, στις αρχές του φθινοπώρου, ο δάκος και το γλοιοσπόριο να τις αποτελειώσουν. Οσο για τις τιμές; Μέρα με τη μέρα εκτοξεύονται σε πρωτόγνωρα ύψη.
«Πληρώνουμε τα λάθη πολλών ετών», λένε οι ελαιοπαραγωγοί. «Το κράτος μάς συμπαραστέκεται από το λιοτρίβι και μετά, οι δήμοι και οι περιφέρειες μας βοηθούν για τη συμμετοχή μας σε διεθνείς εκθέσεις, για παράδειγμα, όμως στο χωράφι είμαστε μόνοι. Η λύση στο πρόβλημα των εργατικών χεριών, ο σχεδιασμός εθνικής στρατηγικής για τη γεωργία που δεν θα αλλάζει όποτε αλλάζει η κυβέρνηση, ο εξορθολογισμός της με το βλέμμα στις μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες, η αξιοκρατία στις επιδοτήσεις, όλα αυτά θα ήταν ανάσες επιβίωσης». Θα ακουστούν οι φωνές τους;
