Αυτά τα τραγούδια ακούσατε πιο πολύ φέτος. Ορίστε, να τα. «Τη χρονιά που φεύγει», «δημιουργήσατε αυτές τις αναμνήσεις», ορίστε, σ’ τις ξανασερβίρω. Η άνιωθη μηχανική μνήμη μ’ εκνευρίζει. Θέλω να θυμάμαι όσα θέλω εγώ.
Α, και γι’ αυτό έχει κόντεντ, δεν θα μείνω παραπονεμένη. Το ίνσταγκραμ μού βγάζει ένα υποτονικό, μίζερο σκίτσο που λέει πως τα κατάφερα. Οχι, μπράβο μου. Τι κατάφερα; που ζω βέβαια. Δεν είναι λίγο – όντως. Βαθιά φιλοσοφία σ’ ένα-δύο δευτερόλεπτα. Και μετά σπασμένες ψυχολογικές συμβουλές από ’δω κι από ’κει σ’ όλο το ίντερνετ: Πώς να μην πιέζεσαι, πώς ν’ αντέξεις το οικογενειακό τραπέζι, πώς να κάνεις εντύπωση, πώς να κάνεις αποταμίευση. Νιώθω πως όλοι θέλουν να με συμβουλέψουν με μία ταχύτητα ιλιγγιώδη. Ενα μίξερ, μια μηχανή του κιμά μ’ Επίκτητο και Μάρκο Αυρήλιο, Ταλέμπ και τεχνικές αναπνοής που μου απευθύνεται με τις σωστές (καθόλου ειρωνικό) λέξεις και συμβουλές να με χτυπάει σαν κεραυνός.
Και μετά είναι οι λίστες. Τι φρίκη κι αυτές! Τα 300.000 καλύτερα βιβλία που διαβάσαμε φέτος. 90 θεατρικές παραστάσεις για να πάτε μόνον απόψε. Εστιατόρια που αν δεν φάτε εκεί είναι σαν να μη φάγατε ποτέ, ορίστε, να τα. Τα καλύτερα βιβλία του 2023 – 100 βιβλία για τη μία μέρα διακοπών σας. Οκ, υπερβάλλω. Αλλά κατάλαβες.
Κι έπειτα είναι οι αγορές. Η μετατόπιση προς τα μπρος της χριστουγεννιάτικης διάθεσης, για ν’ αυξηθούν οι πωλήσεις. Κανένα πρόβλημα μ’ αυτό, με την προσπάθεια των πωλητών μες στη μονιμοκρίση. Απλώς είναι κάπως αγχωτικό, ψώνισες; Ανανεώθηκες; Θα σε βρει η νέα χρονιά με το ίδιο πουλόβερ; Πώς θα κάνουμε Χριστούγεννα φέτος; Με τι τρόπο θα μοντάρει ο καθένας τα οικονομικά και τα προσωπικά του για να συρθεί ίσως σε κάποιο ξενέρωτο πάρτι, με άθλια μουσική, όπου θα μιλάει για πράγματα και για τον εαυτό του σαν να είναι άλλος;
Υπάρχει και το αντίβαρο. Κάτι τάσεις φυγής λαχταριστές. Σηκώνεται ο άλλος και πάει ταξίδι. Κι άμα δεν έχει πολλά λεφτά, ακόμη καλύτερα, πάει σε μέρη που δεν τα ’χει λιώσει ο τουρισμός (ακούτε κι εσείς τελευταία κατσικοχώρια στην Πολωνία και την Κροατία;). Οπουδήποτε για να γλιτώσει κανείς από μια βραδιά με παλιούς συμφοιτητές/συμμαθητές/
Μια φίλη κάποτε μού είχε πει για ένα έθιμο στην Ισλανδία (;). Χαρίζουν, λέει, βιβλία και τα διαβάζουν (;) ήσυχα ήσυχα στις χριστουγεννιάτικες διακοπές. Κάτι τέτοιο. Μου ’χε φανεί πολύ ψεύτικο, σαν κάτι που θα μου έλεγε κάποιος επειδή θα μου άρεσε ή σαν κάτι του στυλ οι Ελληνες χορεύουν συρτάκι. Το κράτησα, όμως – λατρεύω να παραμυθιάζομαι. Κι έχω τα ήσυχα προσωπικά μου έθιμα. Οντως περνάω τις γιορτινές ημέρες ψιλοσιωπηλά, διαβάζοντας και τρώγοντας τα διάφορα τέλεια παχυντικά πράγματα.
Κι αυτά τα σιωπηλά χριστουγεννιάτικα πρωινά που διαλέγω να διαβάσω κάτι με καλοσύνη και υπαρξιακό τρόμο δεν διαφέρουν και πολύ από τα πρωινά στην εκκλησία όπου πήγαινα παιδί, ψάχνοντας την ίδια καλοσύνη και με τον ίδιο υπαρξιακό τρόμο για καύσιμο. Η πνευματικότητα είχε συρρικνωθεί, πατικωθεί, γίνει μπαναλ και κιτς πολύ πριν η νηστεία γίνει fasting κι οι θρησκείες είχαν γίνει υποκρισίες, πολύ πριν η αυτοσυγκράτηση κι η ευγένεια γίνουν τρόποι επίδειξης ισχύος. Αλλά μήπως, λέω, να βάλουμε το πνεύμα πάλι πίσω στα Χριστούγεννα για τον ταπεινωτικό λόγο ότι το έχουμε τόσο μα τόσο μεγάλη ανάγκη;
Θέλω να πω, είναι δύσκολο να πατικώσεις μια ειλικρινή απόπειρα αυτοεξέτασης, μαζί με πνευματική αναζήτηση, μαζί με ανασκόπηση, μαζί με ψώνια, μαζί με κοινωνικές υποχρεώσεις, μαζί με κλείσιμο λογαριασμών σε δουλειά και λογιστές, μαζί με τον απόλυτο ψυχαναγκασμό να ανταποκριθείς στις πανταχόθεν πιέσεις να «κάνεις κάτι». Είναι κάπως σαν να παίζουμε σε μια μεγάλη γυαλιστερή διαφήμιση. Οι ψηφιακές αφηγήσεις μας στις γιορτές πρέπει να καθρεφτίσουν: (για ηλικίες από 20-40) την έκταση του κοινωνικού μας κύκλου, (για ηλικίες από 30-60) την επιτυχία της οικογένειάς μας, τον κυνισμό ή τη σοφία μας (60+) κ.λπ. κ.λπ.
Κι αν πεις όχι σ’ όλ’ αυτά; Κι αν δεν είσαι εταιρεία, για να κάνεις απολογισμό εσόδων και εξόδων και ανανεωτικές παρεμβάσεις στην εικόνα σου; Κι αν ο τρόπος που καλούμαστε να προσεγγίσουμε τον χρόνο και τα μπρος πίσω του στο τέλος του 2023 είναι άλλος ένας αφύσικος, επιταχυνόμενος ρυθμός που μας απομακρύνει απ’ όσα υπόσχεται – πλήρωση, ευτυχία, καλοσύνη και άλλα ηχηρά;
