Οι χριστουγεννιάτικες αγορές είναι ακραία πολυσύχναστα μέρη. Φτιαγμένες για να μεταδίδουν ζεστασιά μες στο κρύο και το σκοτάδι (είναι υπαίθριες), πουλάνε λαχταριστές ζεστές σούπες, ζαχαρωτά, κρέπες και γκλουβάιν. Το γκλουβάιν είναι αχνιστό αρωματικό κρασί που πάει τέλεια με την παγωνιά του Δεκέμβρη. Σερβίρεται σε κεραμικά, συνήθως με κιουτ χριστουγεννιάτικο θέμα, που έχουν χερούλι, αφού το κρασί ζεματάει. Υπάρχουν γλυκά και ψωμοειδή εδέσματα όλων των ειδών και συχνά υπάρχει και μουσική. Είναι γεμάτες μωρά και παιδάκια, έχουν γυαλιστερά και ζαχαρούχα πράγματα, για ν’ απασχολούνται, θορύβους από ομιλίες και μερικές φορές μουσικές. Ορισμένες πολύ κεντρικές αγορές είναι τόσο δημοφιλείς που έχουν ουρά για να μπεις. Σε μια τέτοια έπεσε το φορτηγό.
Το γκλουβάιν είναι τέλειο για μοναχικά απογεύματα με κρυολόγημα, αλλά συνοδεύει ευχάριστα και την κουβέντα με αγαπημένα πρόσωπα σε εξωτερικό χώρο και σε συνθήκες γερμανικού ψύχους. Είναι δημοφιλές ποτό στις αγορές. Στο όρθιο μπροστά από κάποιο όμορφα στολισμένο ξύλινο κιόσκι, ο κόσμος ακουμπάει σε ωραίους πάγκους και πίνει μες στο κρύο, ενώ τον σπρώχνουν και τον ποδοπατούν οινοβαρείς συμπολίτες του. Και ο συνδυασμός καυτού ποτού με την παγωνιά τριγύρω, και τα φωτάκια, κι ο κόσμος που περιφέρεται, συν το ενδεχόμενο μιας καλής συζήτησης που την ακούς και δεν την ακούς μες στον θόρυβο, συνθέτουν μια εσωτερική ζέστη, κάτι απολύτως γιορτινό, χριστουγεννιάτικο, με αποτέλεσμα όλοι να περνούν κάπως καλά.
19 Δεκεμβρίου, 2016. Ενας τύπος οδηγεί κλεμμένο φορτηγό πάνω στη χριστουγεννιάτικη αγορά της Breitscheidplatz στο «κέντρο» του Βερολίνου. Στην καρδιά των εμπορικών δρόμων και των ακριβών καταστημάτων.
Σκοτώνονται 12 άνθρωποι (και ένας υποκύπτει στα τραύματά του ύστερα από χρόνια), οι άλλοι τραυματίζονται, σωματικά και ψυχολογικά. Η εντυπωσιακή, αλλόκοσμη Gedächtniskirche επιστρατεύεται για εκδηλώσεις μνήμης και για τη, φαινομενική, στήριξη των οικογενειών των θυμάτων. Σταδιακά ασκείται κριτική για την εγκατάλειψή τους στην τύχη τους και για τις «τρύπες» στην ασφάλεια της πόλης. Η ψυχολογική υποστήριξη που παρασχέθηκε ήταν με το σταγονόμετρο, κι ένα κλίμα επιθετικής θετικότητας επικράτησε, του στυλ τα χριστούγεννα δεν επισκιάζονται από τον τρόμο κ.λπ. κ.λπ. Οι άνθρωποι έπρεπε να θρηνήσουν κατά μόνας. Κάθε Δεκέμβρη, όμως, κάπως επιτρέπονται οι συζητήσεις για τον τρόμο του τρόμου.
Ηταν μια περίοδος αυξημένου συναγερμού. Η πράξη τραυμάτισε την αίσθηση ασφάλειας της Ευρώπης και άφησε σημάδι. Οπως όλα τα χτυπήματα εκείνης της περιόδου χαράχτηκε στο μυαλό του απλού κόσμου, που ήδη περνούσε δύσκολα σε μια περίοδο λιτότητας και πολιτικών αναταραχών.
Για να καταλάβει κανείς τις χριστουγεννιάτικες αγορέ, μάλλον πρέπει να σκεφτεί τα πανηγύρια. Μια ευκαιρία να είσαι σαχλός δημοσίως. Ακόμη κι οι πιο περιποιημένες δεν είναι καμιά ελιτίστικη διασκέδαση – οι φειδωλοί δύσκολα θα ξοδέψουν πραγματικά σ’ αυτές, και η γερμανική κουλτούρα μάλλον επιδοκιμάζει την εγκράτεια στο ξόδεμα χρήματος. Είναι μια φθηνή, θορυβώδης γιορτή στον δημόσιο χώρο, κυρίως για οικογένειες που μπορούν να ξεφορτωθούν για λίγο τα παιδιά τους χαρίζοντάς τους βάφλες και ζαχαρωτά, ενώ οι ίδιοι μπεκροπίνουν κοντά σε κάποια υπερμέτρια μπάντα. Και, φυσικά, είναι κάτι που κάνουν οι ξένοι, τουρίστες και μετανάστες.
Είναι τόσο αλλόκοτες και περίπλοκες οι δυναμικές που πυροδοτούνται από μια επίθεση στο κατάκεντρο της χριστουγεννιάτικης ανεμελιάς και τόσο πολλοί οι χειρισμοί που επιστρατεύονται για να εξάψουν κι άλλο το βουβό κύμα (όχι και τόσο βουβό πια) της φιλοναζί ευρωπαϊκής ακροδεξιάς, που το πράγμα γίνεται χαοτικό. Τα συναισθήματα φουντώνουν, αλλά πολλοί άνθρωποι νιώθουν πως δεν υπάρχει καν ο χώρος να τα εκφράσουν. Η έκφραση της σύγχυσης είναι σαν να μην είναι έκφραση, μπορεί να αποσιωπάται.
Δεν γίνεται να είσαι ο μίζερος του πάρτι που δεν θα πάει στην αγορά επειδή φοβάται μη μαχαιρωθεί, εκραγεί, παρασυρθεί σκοπίμως – είναι και λίγο παρανοϊκό. Δεν γίνεται να μην έχεις λάβει τις αποφάσεις σου, έπειτα από δύο αναρτήσεις και κάποιο μισοδιαβασμένο άρθρο. Δεν γίνεται να μην μπορείς στο όρθιο κι ώσπου να τελειώσει το ποτό σου να τοποθετηθείς ξεκάθαρα για το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, τους μουσουλμάνους και το Ισλάμ, την τρομοκρατία και, ει δυνατόν, το πιο πρόσφατο τουίτ στο X. Δεν γίνεται να χρειάζεσαι πάνω από 200 λέξεις για να τα πεις αυτά.
