Το 2023 επιβεβαίωσε με πολλαπλούς τρόπους ότι διανύουμε εποχή μεγάλων ανατροπών και ανασφάλειας. Είδαμε ότι τα δεδομένα των περασμένων δεκαετιών δεν ισχύουν πια, ότι ο τρόπος που λειτουργούσε η χώρα μας έως τώρα δεν επαρκεί για να αντέξουμε τις προκλήσεις της εποχής. Η κλιματική κρίση και η αστάθεια στο σύστημα διεθνούς πολιτικής και οικονομικής διακυβέρνησης απαιτούν από κάθε χώρα ριζική αλλαγή αντίληψης – να αποτιμήσει ψύχραιμα τις δυνατότητες και τις αδυναμίες της, να αξιοποιήσει τις ικανότητες όλων των κατοίκων της και, στο εξωτερικό, να ενισχύσει φιλίες και να επιδιώξει αποκλιμάκωση της έντασης με αντιπάλους. Παρά τη δύσκολη συγκυρία, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη πέτυχε πολλά –από την οικονομία έως το σύμφωνο φιλίας με την Τουρκία– και η χώρα βρίσκεται σε καλύτερη θέση απ’ ό,τι θα μπορούσε να είναι.
Τα προβλήματα, όμως, παραμένουν μεγάλα, απαιτούν επαγρύπνηση, τολμηρές λύσεις και ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια. Η τραγωδία στα Τέμπη ανέδειξε το αβάσταχτο κόστος της προχειρότητας και ανευθυνότητας στη διαχείριση (και) ζητημάτων όπου κρίνονται ζωές. Το φρικτό ναυάγιο στα ανοικτά της Πύλου, ο αδιανόητος φόνος επιβάτη στο λιμάνι του Πειραιά, η κάθοδος των Κροατών χούλιγκαν, η μοιραία αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λιβύη, φαίνεται να είχαν κοινή αφετηρία την έλλειψη των κατάλληλων ανθρώπων σε θέσεις ευθύνης και τον πρόχειρο σχεδιασμό. Οι πρωτοφανείς πυρκαγιές από τη Δαδιά έως τη Ρόδο και ο καταποντισμός της κεντρικής Ελλάδας προκλήθηκαν από την κλιματική κρίση, αλλά οι επιπτώσεις τους θα ήταν μικρότερες εάν το κράτος είχε λειτουργήσει από πριν με την αναγκαία πρόνοια και σοβαρότητα. Το δημογραφικό πρόβλημα και η έλλειψη εργατικού δυναμικού απαιτούν μακρόχρονη στρατηγική, ώστε οι νέοι να μείνουν στην Ελλάδα και ξένοι να επιλέξουν να ζήσουν και να εργαστούν εδώ. Η πρόσφατη απόφαση να αξιοποιηθούν οι εδώ διαμένοντες μετανάστες για την κάλυψη άμεσων αναγκών στην αγορά εργασίας ήταν στη σωστή κατεύθυνση, αλλά από μόνη της δεν επαρκεί για την ανάπτυξη της χώρας. Οι αντιδράσεις σε αυτό το μέτρο, ωστόσο, όπως και σε άλλες μεταρρυθμίσεις, δείχνουν πόσο μεγάλο μέρος του πολιτικού κόσμου και (ίσως λιγότερο) της κοινωνίας ζει σε μια φαντασίωση, όπου οφθαλμοφανή προβλήματα δεν υπάρχουν και έτσι δεν απαιτεί λύσεις.
Η συνεχώς χαμηλή απόδοση Ελλήνων μαθητών στον διαγωνισμό PISA καταγράφει μια επικίνδυνη, διαχρονική μακαριότητα στην κοινωνία.
Η επιβράβευση της χώρας με επαίνους και με την απόκτηση της επενδυτικής βαθμίδας για τα ομόλογά της είναι θετικότατες εξελίξεις, όπως και αρκετές μεταρρυθμίσεις αυτής της κυβέρνησης. Ομως, εάν δεν εκσυγχρονιστεί η Δικαιοσύνη, εάν δεν στηριχθεί η εκπαίδευση και δεν αναπτυχθεί η έρευνα, εάν δεν λειτουργήσουν οι θεσμοί με ορατό αποτέλεσμα, εάν δεν αξιολογούνται επαρκώς άνθρωποι σε καίριες θέσεις, τότε και τα απρόβλεπτα και τα προβλέψιμα «δυστυχήματα» θα συνεχίσουν να διώχνουν τους νέους, δημιουργικούς ανθρώπους και να υπονομεύουν τις προοπτικές όλων.
Κορυφαίας σημασίας γεγονός του 2023 είναι ότι η χώρα πέρασε τον σκόπελο των εκλογών με το σύστημα της απλής αναλογικής χωρίς να οδηγηθεί σε πολιτική αστάθεια. Αυτό αποφάσισαν οι ψηφοφόροι, δείχνοντας εμπιστοσύνη στον Μητσοτάκη και στην κυβέρνησή του στις βουλευτικές και αυτοδιοικητικές εκλογές. Στον δεύτερο γύρο των τοπικών εκλογών όμως έστειλαν και σαφές μήνυμα ότι η κυβέρνηση δεν πρέπει να θεωρεί τη στήριξη αυτή λευκή επιταγή. Η διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ είναι και αυτή μία απόδειξη του τι περιμένει όποιον δεν εξελίσσεται μαζί με τις απαιτήσεις της εποχής. Η συνεχώς χαμηλή απόδοση Ελλήνων μαθητών στον διαγωνισμό PISA καταγράφει μια επικίνδυνη, διαχρονική μακαριότητα στην κοινωνία. Την ώρα που ο κόσμος όλος κλονίζεται από συγκρούσεις και αβεβαιότητα, δεν έχουμε την πολυτέλεια της αδράνειας στην παιδεία.
