Κάποιος αναρτά στα κοινωνικά δίκτυα τη φωτογραφία ενός συγγενούς του που είναι ετοιμοθάνατος (και επώνυμος). Μετά τις έντονες αντιδράσεις «κατεβάζει» τη φωτογραφία και ζητάει συγγνώμη.
Είναι αυτό το παράξενο ζήτημα με τη χρήση των κοινωνικών δικτύων: η φυσικότητα με την οποία ο κάθε χρήστης προβαίνει σε μια δημοσιοποίηση, που συνιστά προσβολή απέναντι στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ενας κόσμος στον οποίο δεν υπάρχει το «γιατί».
Είναι κάτι που πλέον συμβαίνει περίπου ασυνείδητα, αφού στην ψηφιακή αυτή σφαίρα (ανακουφιστική για πολύ κόσμο με έναν πολύ ανθρώπινο τρόπο και εξαιρετικά χρήσιμη για κοινωνικούς αγώνες), το πιο ελαφρύ, το πιο ασήμαντο και το πιο αδιάφορο μπαίνουν στην ίδια ζυγαριά με το πιο βαρύ, το πιο σημαντικό.
Σε πρόσφατο άρθρο του στο The New Yorker (It’s Time to Dismantle the Technopoly) ο Καλ Νιούπορτ παραπέμπει σε ένα παλαιό (1992) βιβλίο ενός γκουρού της επικοινωνίας, του Νιλ Πόστμαν, το «Τεχνοπώλιο: η υποταγή του πολιτισμού στην τεχνολογία» (κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη το 1999· σήμερα είναι εξαντλημένο).
Σ’ αυτό, ο Πόστμαν γράφει ότι η σχέση του ανθρώπου με την τεχνολογία πέρασε από τρεις φάσεις: στην πρώτη, η χρήση των εργαλείων έδωσε την ευκαιρία στις κοινωνίες να λύσουν επείγοντα πρακτικά ζητήματα.
Αργότερα, οι κοινωνίες εξωθήθηκαν προς την «τεχνοκρατία», όπου η τεχνολογία αντικατέστησε τις αξίες που ήταν έως τότε ζωτικής σημασίας για τη δόμηση των πολιτισμών. Οι τελετουργίες, η πίστη στη μεταφυσική μπήκαν σε μια συνθήκη απελπισμένης επιβίωσης.
Κατά τον Πόστμαν, εμείς σήμερα (ήδη από το 1990) ζούμε στην τρίτη φάση, το «τεχνοπώλιο». Πλέον, η μάχη ανάμεσα στην ευρηματικότητα και τις παραδοσιακές αξίες έχει ολοκληρωθεί, με νικήτρια την πρώτη. «Το τεχνοπώλιο εξαφανίζει κάθε εναλλακτική πρόταση, ακριβώς με τον τρόπο που το έδειξε ο Αλντους Χάξλεϊ στον “Γενναίο νέο κόσμο”. Δεν καθιστά το εναλλακτικό ανήθικο. Ούτε καν μη δημοφιλές. Το καθιστά, ωστόσο, αόρατο και γι’ αυτό αδιάφορο. Το τεχνοπώλιο είναι η ολοκληρωτική τεχνοκρατία».
Ο συγγενής του ανθρώπου που πέθανε και ανέβασε τη φωτογραφία του ως ετοιμοθάνατου στο Διαδίκτυο είναι μητροπολίτης. Δηλαδή, άνθρωπος της παράδοσης. Κι όμως, δεν σκέφτηκε εκ των προτέρων ότι μια τέτοια κίνηση δεν συνάδει με το ενδιαφέρον ενός ανθρώπου για τον άλλον δίπλα του. Χρειάστηκε να αντιδράσουν κάποιοι για να αναθεωρήσει.
Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος Λουδίτης, να ενδίδει σε έναν οπισθοδρομικό πρωτογονισμό, για να βρίσκεται σε επαγρύπνηση όσον αφορά τα επιτεύγματα της τεχνολογίας. Η επιβεβλημένη άποψη, που θέλει την πρόοδο αυτή κάτι αναπόφευκτο, έχει τα τρωτά της σημεία, κυρίως διότι επιμένει στο «πώς» φτιάχνεται π.χ. η τεχνητή νοημοσύνη, προσπερνώντας όμως το «γιατί». Αυτό το «γιατί» είναι η δουλειά η δική μας απέναντι στην τεχνολογική ορμή.
