Στις 5 Ιανουαρίου 1945, ο ηττημένος ΕΛΑΣ είχε εγκαταλείψει την Αθήνα. Μια ιστορική περίοδος με πολλή βία (1943-1944) έκλεισε προσωρινά.
Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από τα Δεκεμβριανά. Υποθέτω πως θα γίνουν συνέδρια, ημερίδες και αφιερώματα, διότι σε εκείνες τις 33 ημέρες κρίθηκε το μέλλον της πατρίδας μας· το κοινωνικό καθεστώς της και ο γεωπολιτικός προσανατολισμός της.
Το ότι βρεθήκαμε στη συνέχεια στη σωστή πλευρά της Ιστορίας, στον αποκληθέντα Ελεύθερο Κόσμο, το οφείλουμε σε όλους αυτούς που πολέμησαν στους δρόμους και στις γειτονιές της Αθήνας για να κρατήσουν την πρωτεύουσα ελεύθερη, καθώς όλη η υπόλοιπη Ελλάδα βρισκόταν υπό τον πλήρη έλεγχο του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Οι νέες γενιές αγνοούν παντελώς τι συνέβη στα Δεκεμβριανά, τις διακυβεύσεις και τα επακόλουθα, και δεν τις ενδιαφέρει να μάθουν.
Θα μου πείτε ποιον ενδιαφέρουν όλα αυτά σήμερα. Απ’ όσους τα έζησαν, οι περισσότεροι έχουν εγκαταλείψει τον μάταιο τούτο κόσμο. Οσοι βίωσαν σε άμεσο προσωπικό και οικογενειακό επίπεδο τις συνέπειές τους, και αυτοί σε μεγάλη ηλικία, όλα αυτά τα έχουν απωθήσει στη μνήμη τους ή η φύση επιτέλεσε τις εκφυλιστικές λειτουργίες της. Οι νέες γενιές αγνοούν παντελώς τι συνέβη, τις διακυβεύσεις και τα επακόλουθα, και δεν τις ενδιαφέρει να μάθουν. Τι απομένει; Ενας μικρός κύκλος ιστορικών και φιλιστόρων που εξακολουθούν να ασχολούνται με αυτήν την περίοδο, η οποία μέσα από την αγριότητά της παραμένει συγκλονιστικά ενδιαφέρουσα.
Τα ιστορικά τεκμήρια για τα γεγονότα των Δεκεμβριανών μάλλον έχουν εξαντληθεί. Οι προσωπικές μαρτυρίες είναι καταγεγραμμένες, τα δε έγγραφα που ίσως να εισφέρουν κάποια νέα πραγματολογικά στοιχεία βρίσκονται σφραγισμένα στα αρχεία κρατών που ενεπλάκησαν στον Εμφύλιο, ενδεχομένως και στον Περισσό.
Οταν τα ιστορικά τεκμήρια εξαντλούνται, στερεύουν και τα ερμηνευτικά σχήματα. Απλώς γίνονται κάποια επετειακά αφιερώματα σε εφημερίδες και περιοδικά και εκδίδονται κάποια βιβλία που απευθύνονται πλέον σε περιορισμένο κοινό. Οσοι ασχολούνται ακόμη με τα Δεκεμβριανά αποτελούν ένα κλαμπ. Ενα ενδιαφέρον και γοητευτικό κλαμπ.
Θυμάμαι ότι το 2014 το Πανεπιστήμιο Μακεδονία οργάνωσε μια διημερίδα για τα 70 χρόνια των Δεκεμβριανών. Παρέλασαν με ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις όλοι οι ιστορικοί που ασχολήθηκαν με αυτή την περίοδο. Το ακροατήριο πολυπληθές και οι ερωτήσεις του πρόδιδαν και την ιδεολογική τοποθέτηση του ερωτώντος, όπως είθισται σε εκδηλώσεις με ιδεολογικοπολιτικά συνδηλούμενα. Φαίνεται πως τα συγκεκριμένα γεγονότα, όπως και ο γενικευμένος εμφύλιος πόλεμος που επακολούθησε, παραμένουν ακόμη ενθυλακωμένα στο πολιτικό επίπεδο. Ο χρόνος δεν έχει αλλάξει τον χαρακτήρα της προσέγγισης, όπως έγινε με την περίοδο του Εθνικού Διχασμού. Μια περίοδο που το 50% του ελληνικού λαού θεωρούσε το άλλο 50% καταστροφικό για τον τόπο. Σήμερα η μελέτη της περιόδου 1915-1940 είναι απαλλαγμένη από τα πάθη εκείνης της μεγάλης σύγκρουσης. Τα Δεκεμβριανά όμως και ο Εμφύλιος είχαν ως πρωταγωνιστή κόμμα, ενεργό σήμερα, που έχει δώσει ταυτοτικά χαρακτηριστικά σε αυτήν την περίοδο. Την υπερασπίζεται γιατί υπερασπίζεται όχι μόνο μέρος της ιστορίας του αλλά και μέρος της ταυτότητάς του.
