Ηταν ωραία η ατμόσφαιρα. Ο πρωθυπουργός μόνο που δεν ευχαρίστησε τον υπουργό Επικρατείας για τη διαφωνία του. Είναι τόση η εκατέρωθεν δημοκρατική μεγαθυμία, που μοιάζει να επιβεβαιώνει τη θεωρία της «συμφωνημένης διαφωνίας». Τη θεωρία δηλαδή ότι η ήπια διαφοροποίηση Βορίδη, αρθρωμένη με λεγκαλιστικό συντηρητισμό και όχι με δογματικό πάθος, εξυπηρετεί μακροπρόθεσμα την κυβέρνηση: Περισσότερο και από μια θετική ψήφο του Βορίδη, συμφέρει τη Ν.Δ. η αποχή του, καθότι ενσωματώνει μέρος της δυσαρέσκειας. Μπορεί να μην είναι αρκετή για να ικανοποιήσει τους ζηλωτές, εκτονώνει όμως τη δυσφορία των νοικοκυραίων.
Ο Βορίδης άλλωστε δεν είναι ο μόνος υπουργός που διαφωνεί με την αλλαγή στο οικογενειακό δίκαιο. Μπορεί να είναι ο μόνος που την αντιπολιτεύτηκε ανοιχτά, προτού καν κατατεθεί. Αλλοι, λένε, δοκίμασαν να την αναχαιτίσουν στα κρυφά, κινδυνολογώντας για τις πιθανές πολιτικές παρενέργειές της – και όχι επειδή φοβούνται τον επίσκοπο της εκλογικής τους περιφέρειας.
Λογικοί φόβοι για τις παρενέργειες ακούστηκαν εντός και εκτός του υπουργικού συμβουλίου. Διατυπώνονται κυρίως από στελέχη γαλουχημένα στη Ν.Δ. και πολιτευόμενα στην περιφέρεια. Μήπως, λένε, το κόμμα κινδυνεύει να επαναλάβει το λάθος της φιλελεύθερης ελίτ σε άλλες χώρες της Δύσης; Μήπως απευθύνεται με δικαιωματικό διδακτισμό στην κομματική βάση, που δεν αποτελείται από ακραίους οπισθοδρομικούς, αλλά από μετριοπαθώς συντηρητικούς πολίτες που αισθάνονται ότι απειλούνται οι αξίες τους, χωρίς να ακούγονται οι φωνές τους;
Βελούδινες διαφωνίες και ευαίσθητα ακροατήρια.
Συντηρητισμός, λέει ένας ωραίος ορισμός, είναι να θέλεις να μην αλλάζουν τα πράγματα πιο γρήγορα απ’ ό,τι μπορεί να αλλάξει η πλειοψηφία. Αψηφώντας τον ψυχοπολιτικό ρυθμό των ανθρώπων αυτής της πλειοψηφίας, η Ν.Δ. κινδυνεύει να τους αποξενώσει – να τους κάνει να αισθανθούν «deplorables», κατά το διαβόητο ολίσθημα της αντιπάλου του Τραμπ που βοήθησε όσο τίποτε τον τραμπισμό.
Ομως, αυτός ο κίνδυνος είναι ήδη ενταγμένος στη στρατηγική προώθησης της μεταρρύθμισης του οικογενειακού δικαίου. Η κατανόηση προς τους διαφωνούντες –ακόμη και προς εκείνους που έχουν γραφείο στο Μαξίμου– δεν είναι απλώς εκδήλωση πολιτικής αβροφροσύνης. Είναι μια στάση ζυγισμένη με επίγνωση ακριβώς αυτής της κοινωνικής πραγματικότητας: Οτι η παραδοσιακή βάση της Ν.Δ. θεωρεί τη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης τουλάχιστον περιττή. Και ότι, την επομένη ημέρα μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, αυτή η βάση δεν πρέπει να αισθανθεί προσβεβλημένη ή τραυματισμένη, αλλά απλώς αδιάφορη για τα αστικά δικαιώματα μιας μειονότητας.
Μπορεί να κρατηθεί αυτή η ισορροπία; Μπορεί να κυβερνάς με μια ατζέντα που είναι πιο μπροστά από το κόμμα που σε στηρίζει, χωρίς στο τέλος της ημέρας να χάνεις τα ερείσματά σου; Αυτό είναι το πολιτικό πείραμα που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας.
