Η παρατήρηση της φίλης με ξάφνιασε. «Στη διαδρομή με το τρένο καταλαβαίνεις τη διαφορά με την υπόλοιπη Ευρώπη. Εχουμε φτωχύνει και φαίνεται». Τι εννοούσε; Με ενδιέφερε να ακούσω τη συνέχεια. Η ίδια ζει τα τελευταία χρόνια στο Εδιμβούργο ή, όπως το έθεσε στην κουβέντα μας, «στο κέντρο μιας πόλης που καταλαβαίνεις ότι οι κάτοικοί της ανήκουν στην ανώτερη μεσαία τάξη ή απλώς είναι ιδιαίτερα εύποροι».
Αν και επισκέπτεται την Αθήνα αρκετά συχνά, το θέμα της οικονομικής απόστασης που χωρίζει την πατρίδα της με το μέρος που έχει αποφασίσει να ζήσει δεν την είχε απασχολήσει στο παρελθόν. «Δεν ξέρω γιατί, αλλά αυτή τη φορά, επειδή ίσως χρησιμοποιώ συχνά μέσα μαζικής μεταφοράς, το βλέπω συνέχεια μπροστά μου». Θα μπορούσε να το προσδιορίσει καλύτερα; «Δεν είναι μόνο τα ρούχα ή η εξωτερική εμφάνιση, αλλά μια γενικότερη αίσθηση κατήφειας, μειωμένων προσδοκιών και περιορισμένων οριζόντων». Μάλιστα. Μήπως είναι επειδή χρησιμοποιεί κυρίως τον Ηλεκτρικό; Γελάει και με επιπλήττει για υφέρποντα ρατσισμό. Για κάποιο αδιευκρίνιστο λόγο, η εγκατάλειψη των υποδομών της γραμμής 1 του μετρό είναι σαν να απλώνεται και στους επιβάτες του, δικαιολογούμαι. «Σου λέω, το βλέπω παντού», επιμένει. Της αντιτείνω εξίσου αμυντικά ότι μπορεί να υποφέρουμε από την ακρίβεια αλλά το κυρίαρχο αφήγημα είναι ότι οικονομικά τα πάμε αρκετά καλά και πως τα χειρότερα βρίσκονται πίσω μας. «Ο κόσμος δεν περνάει καλά, εγώ αυτό βλέπω». Επαιξα το τελευταίο μου χαρτί: «Φταίει, ίσως, ότι είναι χειμώνας και νυχτώνει νωρίς». «Μα έξω έχει 20 βαθμούς!».
Ζούμε, θεωρητικά, στην πιο ευλογημένη γωνιά του κόσμου. Γιατί τα νούμερα (και τα πρόσωπά μας) δείχνουν κάτι άλλο;
Η αλήθεια είναι ότι η στατιστική και τα νούμερα επιβεβαιώνουν τη φίλη μου. Το ελληνικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε μονάδες ισότιμης αγοραστικής δύναμης (PPS) ήταν στο τέλος του 2022 το τρίτο χαμηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Υπερτερούμε με μία, μόλις, μονάδα της Σλοβακίας και με εννέα της Βουλγαρίας. Αντίθετα, βλέπουμε με τα κιάλια χώρες τού πάλαι ποτέ ανατολικού μπλοκ, όπως η Σλοβενία (-24 μονάδες), η Τσεχία (-23), η Λιθουανία (-22), η Εσθονία (-19) και η Ρουμανία (-9). Στη μεγαλύτερη εικόνα, η αγοραστική ισχύς των Ελλήνων το διάστημα 2011-2022 έπεσε κατά 7 μονάδες (από τις 75 στις 68), όταν των Ρουμάνων απογειώθηκε από τις 55 στις 77 και των Λιθουανών από τις 66 στις 89. Η εκτός Ε.Ε. Τουρκία μάς περνάει πλέον κατά μία μονάδα, όταν το 2011 το σκορ ήταν 75-57 υπέρ ημών.
Σε μια άλλη κατάταξη (Eurostat, Δεκ. 2023), που μετράει τον βαθμό ικανοποίησης των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ενωσης από τη ζωή τους, επίσης μετρηθήκαμε τρίτοι από το τέλος. Τουλάχιστον είχαμε καλή παρέα (Γερμανία), που σημαίνει ότι τα χρήματα δεν φέρνουν την ευτυχία. Στον Παγκόσμιο Δείκτη Ευτυχίας η Ελλάδα βρέθηκε το 2023 στην 58η θέση, με άλλες μεσογειακές χώρες (Ισπανία, Ιταλία) να απολαμβάνουν σημαντικά καλύτερες επιδόσεις (32η και 33η θέση, αντίστοιχα). Μόνο η Πορτογαλία (56η) μας «ανταγωνιζόταν». Φαίνεται ότι η σκιά της κρίσης μάς ακολουθεί, όσο κι αν θέλουμε να την ξορκίζουμε με ατάκες για τα «γεμάτα εστιατόρια», τα «νέα ρεκόρ του τουρισμού», την «οικονομία που αντέχει». Κάτι πιο βαθύ και πιο ύπουλο ροκανίζει την καθημερινότητά μας στην «ωραιότερη χώρα του κόσμου». Ας μην κάνουμε ότι δεν το βλέπουμε.
