Μία ημέρα έμεινε ψηλά στην επικαιρότητα ο Ναβάλνι και το σύνδρομο του αιφνίδιου θανάτου του. Το θέμα ξεχάστηκε, καθώς επικαλύφτηκε από γεγονότα της ελληνικής πραγματικότητας. Εξάλλου η Σιβηρία πέφτει μακριά. Στην Ελλάδα, έγινε μια εκδήλωση διαμαρτυρίας έξω από τη ρωσική πρεσβεία για την τιμή των όπλων, οργανωμένη με ιδιωτική πρωτοβουλία. Απείχαν όλα τα κόμματα. Και ποια να συμμετάσχουν, άλλωστε; Αυτά που βρίσκονται στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας είναι όλα ρωσόφιλα. Αν συμμετείχαν σε κάποια εκδήλωση, αυτή θα ήταν συμπαράστασης προς τον Πούτιν. Για την Αριστερά, ούτε κουβέντα. Κάτι πήγε να ψελλίσει αρχικά ο ΣΥΡΙΖΑ, όμως το επίσημο κομματικό έντυπο μίλησε πρωτοσέλιδα για τυχαίο θάνατο –χωρίς εισαγωγικά– ενώ το κείμενο που ακολουθούσε ήταν επικριτικό για προηγούμενες δραστηριότητες του Ναβάλνι. Η ορθόδοξη Αριστερά αγνόησε το γεγονός. Παλιότερα θα μιλούσε για αντισοβιετισμό και αντικομμουνισμό – αυτά πάντα πήγαιναν μαζί στις ένδοξες εποχές της Σοβιετικής Ενωσης. Η Νέα Δημοκρατία, ως γνωστόν, δεν συμμετέχει σε τέτοιες εκδηλώσεις. Αυτή την εποχή κόβει βασιλόπιτες. Το δε ΠΑΣΟΚ μπορεί να μην πήρε χαμπάρι τι συνέβη κάπου 1.600 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Μόσχας.
Ο θάνατος Ναβάλνι είναι ένα απάνθρωπο μήνυμα ισχύος με παραλήπτη κυρίως τον δυτικό κόσμο, ο οποίος άναυδος παρακολουθεί την πορεία ενός τέρατος που αυτός ενδυνάμωσε.
Κάποια θέματα παραμένουν στην επικαιρότητα όταν υπάρχουν ισχυροί αναμεταδότες, που τα αναπαράγουν σε καθημερινή βάση. Ο θάνατος του Ναβάλνι, όπως και του Νεμτσόφ πριν από λίγα χρόνια, δεν συγκίνησε για έναν απλό λόγο. Διότι θεωρήθηκε η απολύτως φυσιολογική κατάληξη της πορείας ενός αντιφρονούντος προς το καθεστώς Πούτιν. Πιο πολλοί διερωτώνται σήμερα –με δεδομένο τον θάνατό του– τι ήθελε και επέστρεψε στη Ρωσία, παρά κατηγορούν και καταγγέλλουν το ρωσικό καθεστώς. Θυμάμαι πως όταν δολοφονήθηκε η Αννα Πολιτκόφσκαγια, το 2006, οι αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο ήταν έντονες και είχαν διάρκεια, καθώς τότε ήταν άλλες εποχές. Ο Πούτιν δεν είχε δώσει ακόμη τα «διαπιστευτήριά του».
Σήμερα, όλοι μας έχουμε εξοικειωθεί με την ιδέα πως όποιος τον αντιπολιτεύεται είναι εν δυνάμει νεκρός. Η εξοικείωσή μας με τον θάνατο των αντιφρονούντων είναι ο στόχος του ρωσικού καθεστώτος. Γι’ αυτό και όταν προκύψει ένας «τυχαίος» θάνατος, με ή χωρίς αιφνίδιο σύνδρομο, ουδείς πλέον εκπλήσσεται. Είναι ένας προαναγγελθείς θάνατος, με άγνωστο Χ μόνο το πότε. Αυτό το γεγονός περιορίζει τον θυμό, τις διαμαρτυρίες, τις αντιδράσεις. Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα διακρίνονται για τον κυνισμό τους, τον οποίον προβάλλουν με επιστημονικό τρόπο. Γνωρίζουν ότι είναι γνωστό στη Δύση πως το πολώνιο και το νόβιτσοκ τα χρησιμοποιούν οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, αλλά δεν τους ενδιαφέρει. Δεν κρύβονται· με τη χρήση τους αφήνουν το αποτύπωμά τους γιατί θέλουν να βρεθεί, ώστε να περάσουν το μήνυμα, προς πάσα κατεύθυνση, πως αυτό το τέλος περιμένει τους αντιπάλους τους. Είναι ένα απάνθρωπο μήνυμα ισχύος με παραλήπτη κυρίως τον δυτικό κόσμο, ο οποίος άναυδος παρακολουθεί την πορεία ενός τέρατος που αυτός ενδυνάμωσε.
