Οι αυτοδιοικητικές εκλογές στην Τουρκία σήμερα ολοκληρώνουν τον εκλογικό κύκλο, μετά τις αντίστοιχες κοινοβουλευτικές και προεδρικές, στις οποίες θριάμβευσε ο πρόεδρος Ερντογάν. Οι υποψήφιοι του κυβερνητικού συνασπισμού αναμένεται να επικρατήσουν στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, όμως όλα τα βλέμματα θα είναι στραμμένα στην Κωνσταντινούπολη. Λόγω πληθυσμιακού και οικονομικού μεγέθους, υποδομών, επενδύσεων και πλουραλισμού (με την παρουσία μεταναστών), οι δυνατότητες και προκλήσεις τού εκάστοτε δημάρχου τον καθιστούν οιονεί νούμερο δύο στην πολιτική ιεραρχία της χώρας. Τυχόν εκλογή του Ιμάμογλου, για τρίτη μάλιστα φορά, καθώς η προηγούμενη αναμέτρηση είχε επαναληφθεί, με τον νυν δήμαρχο να διευρύνει κιόλας τη νίκη του έναντι του τότε κυβερνητικού υποψηφίου και πρώην πρωθυπουργού Γιλντιρίμ, θέτει εκ των πραγμάτων νέα δεδομένα ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2028. Και υποχρεώνει τον Ερντογάν να κάνει προσεκτικές κινήσεις για να διασφαλίσει ότι ο Ιμάμογλου, ο οποίος θα προβάλλει πλέον ως το μεγάλο φαβορί, δεν θα κερδίσει τις επόμενες προεδρικές εκλογές. Μένει να διαπιστωθεί το επόμενο χρονικό διάστημα τι σημαίνει αυτό: α) για την αναθεώρηση του Συντάγματος, την οποία προετοιμάζει ο νυν πρόεδρος, β) για την επανεκτίμηση της δημόσια εκπεφρασμένης απόφασής του να αποσυρθεί από την πολιτική (κατηγορείται ήδη ότι επρόκειτο περί τρικ για να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του), καθώς και γ) για την επιλογή του προσώπου που θα αντιμετωπίσει τον Ιμάμογλου, αν επιμείνει να μην είναι ξανά υποψήφιος ο Ερντογάν. Βέβαια, επειδή ο Ιμάμογλου έχει αρχίσει να… ερντογανίζει, υιοθετώντας αρκετές από τις πρακτικές του Τούρκου προέδρου, μετερχόμενος ανάλογες μεθόδους εδραίωσής του στην εξουσία και αναπτύσσοντας επαφές με αμφιλεγόμενα πρόσωπα και συμφέροντα, κάποιοι, λίγοι για την ώρα, δεν αποκλείουν ακόμα και ένα deal ανάμεσα σε Ερντογάν και Ιμάμογλου. Αποψη που ίσως να ενισχύεται από την επιλογή του άχρωμου Κουρούμ για τη θέση του υποψήφιου δημάρχου Κωνσταντινούπολης.
Στα καθ’ ημάς, η συμβίωση με το καθεστώς Ερντογάν μέχρι τις αμερικανικές εκλογές είναι περίπου προδιαγεγραμμένη. Μητσοτάκης και Ερντογάν θα συναντηθούν τουλάχιστον δύο φορές τους επόμενους μήνες. Η σχέση Ηνωμένων Πολιτειών – Τουρκίας εξομαλύνεται, διευκολύνοντας τον Μπάιντεν να ζητήσει τη διατήρηση της ύφεσης στα ελληνοτουρκικά, με την έμφαση ωστόσο να δίνεται στη λεγόμενη θετική ατζέντα και όχι στην αναζήτηση λύσεων στα ζητήματα που χωρίζουν τις δύο χώρες. Αυτό άλλωστε βολεύει στην παρούσα φάση τόσο τα εμπλεκόμενα μέρη όσο και τον δυτικό παράγοντα, δεδομένων των δύο συγκρούσεων που μαίνονται σε Ουκρανία και Γάζα. Προτού αυτές διευθετηθούν, δύσκολα θα αναληφθούν πρωτοβουλίες ή θα ασκηθεί πίεση προς Αθήνα και Αγκυρα ώστε να διερευνήσουν περιθώρια επίλυσης. Οπότε, υπάρχει ένα χρονικό διάστημα-γέφυρα έως ότου οι συνθήκες το επιτρέψουν για να εκκινήσουν σοβαρές διαβουλεύσεις και, γιατί όχι, διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Ωστόσο, τυχόν επαναφορά του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, η εξασφάλιση των F-16 και πιθανή διεύρυνση της αμερικανοτουρκικής στρατιωτικής συνεργασίας και γενικότερα μια πιο λειτουργική σχέση ανάμεσα σε Ουάσιγκτον και Αγκυρα, όπως και οι εσωτερικές εξελίξεις σε Ελλάδα και Τουρκία, με δύο ηγέτες που ναι μεν παραμένουν πολιτικοί κυρίαρχοι, όμως μόλις ένα χρόνο μετά την επανεκλογή τους έχουν αντλήσει μεγαλύτερο πολιτικό κεφάλαιο από ό,τι θα ήθελαν, δεν αποκλείεται να αλλάξουν το momentum. Σε ενδεχόμενες εξελίξεις που θα συνέβαλλαν στην αλλαγή κλίματος λογίζουμε τα ευρήματα των ερευνών νοτίως της Κρήτης, που σε περίπτωση που είναι ενθαρρυντικά θα ανοίξουν την όρεξη της Τουρκίας, οδηγώντας σε ενεργοποίηση του τουρκολιβυκού συμφώνου, και τον εκτροχιασμό της Αγκυρας στο Κυπριακό και την προσπάθεια δημιουργίας νέων τετελεσμένων, εφόσον η κατάσταση ανάμεσα στις δύο κοινότητες είναι οριακή.
Για την Ελλάδα είναι θετικό ότι η Τουρκία επιδεικνύει έστω και αναγκαστικά αυτοσυγκράτηση, με τα όρια να τίθενται από Βρυξέλλες και κυρίως Ουάσιγκτον. Είναι, όμως, αρνητικό ότι δεν διαφαίνεται κάποια πρωτοβουλία ουσιαστικής εμβάθυνσης/προόδου των σχέσεων Ε.Ε. – Τουρκίας προκειμένου να αποκτήσουμε τη δυνατότητα αποτελεσματικότερης προώθησης των θέσεών μας. Πάντως, ο Ερντογάν έχει τη νομιμοποίηση να επιβάλει στο εσωτερικό την όποια λύση, αντιθέτως ο διάδοχός του, ακόμη και αν είναι ο Ιμάμογλου, θα είναι πιο αδύναμος πολιτικά. Εντούτοις, ο πρώτος πατάει πλέον στις (παραδοσιακές) βάσεις των προκατόχων του κεμαλιστών στα ελληνοτουρκικά, έχοντας μάλιστα εγγράψει στην ατζέντα και το τουρκολιβυκό σύμφωνο, και το ερώτημα είναι πώς οραματίζεται την υστεροφημία του και κυρίως μέχρι πού θα φτάσει για να την κατοχυρώσει.
O κ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA) και καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.
