Τα εκθέματα το έσκασαν από το μουσείο. Τα κέρινα ομοιώματα δραπέτευσαν από το Μαντάμ Τισό και κυνηγούν εκείνους που αναπαριστούν για να τους αντικαταστήσουν. Μια τέτοια αίσθηση ιλαροτραγικής πλαστότητας είχε η επιστροφή του Αρη (Σπηλιωτόπουλου) σε θέση συμβούλου παρά τω Κασσελάκη. Σαν να μην ήταν ο ίδιος που αναλάμβανε τον ρόλο, αλλά ένας μίμος που ήθελε να τον εκδικηθεί αναβιώνοντας την περσόνα του σε ξεκούδουνα συμφραζόμενα. Ο Ζαχαράτος ως Αρης.
Κι όμως, πίσω από το παραπολιτικό μπουρλέσκ, υπάρχει ένα ερώτημα με πραγματική πολιτική σημασία που αξίζει να τεθεί: Γιατί τόσοι νεοκαραμανλικοί υπέκυψαν και ακόμη υποκύπτουν στη σαγήνη του ΣΥΡΙΖΑ; Στην αρχή, πολλοί υποψιάζονταν ότι υπήρχε σχέδιο και απόκρυφος δίαυλος, πέρα από την έκδηλη πολιτική συμπάθεια. Τα πράγματα απέδειξαν ότι κανένα πλάνο προσέγγισης δεν υπήρχε. Υπήρχε μόνο ένα ατομικό πλάνο γαληνοτάτης συνταξιοδότησης, που εκπληρώθηκε νυσταλέα και τακτικά. Τα στελέχη του νεοκαραμανλισμού έλκονταν από τον ΣΥΡΙΖΑ υπακούοντας όχι σε εντολές, αλλά στη μυστική φωνή μιας βαθύτερης πολιτικής συγγένειας με τον αντιμνημονιακό και μετα-αντιμνημονιακό εθνικολαϊκισμό.
Ελκονταν γιατί ήταν ΣΥΡΙΖΑ πριν από τον ΣΥΡΙΖΑ. Εκπροσωπούσαν εκείνο το ρεύμα της Μεταπολίτευσης που, ανεξαρτήτως κόμματος, ήταν πάντα πιο καχύποπτο απέναντι στα εκσυγχρονιστικά εγχειρήματα που εισάγονταν από τη Δύση. Πιο πιστό στην εθνική «ιδιαιτερότητα» και γι’ αυτό πιο συντηρητικό απέναντι στις πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές. Πιο πιστό στις παραδοσιακές «ταυτότητες». Πιο βαθιά εμπεδωμένο στην πελατειακή κουλτούρα.
Μπορεί κανείς να ανατρέξει αναπόταμα τη Μεταπολίτευση μέσα από τις δύο κοίτες που τη χάραξαν πιο βαθιά απ’ ό,τι τα κόμματα που κάθε φορά κυριαρχούσαν. Αν η μία κοίτη ήταν ο (αυθεντικά) καραμανλικός ευρωπαϊσμός και οι εκσυγχρονιστές επίγονοί του, η άλλη ήταν εκείνη που μετέφερε τον ανδρεϊκό λαϊκισμό διαποτίζοντας και την αντίπαλη παράταξη, μέχρι που η χρεοκοπία ήρε τις παραταξιακές γραμμές, επιτρέποντας και τυπικά την αντιμνημονιακή συγχώνευση (ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, προεδρία Παυλόπουλου, κράτος Παπαγγελόπουλου).
Τι νόημα έχει να τα θυμάται κανείς όλα αυτά σήμερα; Δεν είναι περασμένα και πλέον άξια μόνο τρολιάς;
Είναι και δεν είναι. Η ιδεολογικοπολιτική πάστα που κυριάρχησε στις διακυβερνήσεις 2004-2009 και 2015-2019 δεν εξέλιπε ξαφνικά επειδή απέτυχε εκλογικά. Το δεξιό της κομμάτι έχει εν μέρει διασπαρεί κι εν μέρει μένει σταβλισμένο στη Ν.Δ. Αλλά, κακά τα ψέματα, η Ν.Δ. του Μητσοτάκη δεν το εκπροσωπεί. Ακόμη κι όταν το κρατά κοντά της με ευχέλαια κατευνασμού, φράχτες και F-35, το αξιακό χάσμα δεν κλείνει. Ακόμη κι όταν την ψηφίζουν, δεν την αγαπούν.
Δεν φαίνεται σήμερα πιθανό το υπο-εκπροσωπούμενο ρεύμα να διεκδικήσει την παλινόρθωσή του. Αλλά αν οι συνθήκες το ευνοήσουν, μάλλον καλύτερα είναι να επιστρέψει μέσω της Ν.Δ. – μέσω ενός παλαιού κόμματος που έχει εσωτερικά ιδεολογικά αντίβαρα και θεσμική μνήμη. Η εναλλακτική δεν θα είναι ο εθνικολαϊκισμός που ξέραμε. Θα είναι ο εξουσιαστικός κυνισμός. Ο υπαρκτός ναρκισσισμός.
Εάλω
Τα πυρηνικά της Αμερικής ήταν τα πανεπιστήμιά της. Δεν επικράτησε των αντιπάλων της στον Ψυχρό Πόλεμο χάρη στη στρατιωτική της ισχύ. Στρατιωτικά ήταν και εκείνοι ισχυροί. Δεν είχαν όμως το πολιτισμικό υπερόπλο των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων που υποδέχθηκαν και διέπλασαν τη γενιά που επέστρεφε από τα πεδία του μεγάλου Πολέμου, και τις επόμενες. Τα campuses ήταν οι πνευματικοί αντιδραστήρες που αμφισβητούσαν ριζικά την αμερικανική δημοκρατία και γι’ αυτό της επέτρεπαν να ανανεώνεται. Βλέποντας την αστυνομία να μπαίνει στα πανεπιστήμια ήταν σαν να παρακολουθεί την έκβαση μιας προδιαγεγραμμένης άλωσης. Μιας άλωσης που είχε αρχίσει εσωτερικά. Η καταστολή επιβλήθηκε πρώτα από την κουλτούρα της (αυτο)λογοκρισίας και της δογματικής απολίθωσης – από οικειοθελή περιστολή της ελευθερίας του λόγου μέσα στα πανεπιστήμια, που δεν την επέβαλε έξωθεν η Δεξιά, αλλά η φιλελεύθερη Αριστερά με το δικό της σιδηρούν καθηκοντολόγιο για το τι δεν επιτρεπόταν να ειπωθεί. Οταν ήρθε η στιγμή να προστατεύσουν ταυτόχρονα τις φωνές των φοιτητών τους αλλά και τα ιδρύματά τους από την πλημμυρίδα μιας νέας μισαλλοδοξίας, οι πανεπιστημιακές Αρχές δεν είχαν πνευματικό απόθεμα: Ή κατέρρευσαν από τις αντιφάσεις τους. Ή κάλεσαν την αστυνομία.
