Ηξερα πως τίποτα δεν είναι ίδιο έπειτα από εκείνον τον Οκτώβρη. Το σπίτι των παιδικών μου χρόνων είναι βαριά λαβωμένο και η εκκλησία όπου οι γονείς μου παντρεύτηκαν, μισογκρεμισμένη. Το δημοτικό σχολείο, νεοκλασικό του 1901, έξοχο δείγμα αστικής αρχιτεκτονικής της εποχής της Ηγεμονίας της Σάμου, δεν λειτουργεί, και η τεράστια αυλή του, γεμάτη παιδιά κάποτε, χρησιμεύει μόνο ως πάρκινγκ. Χαλάσματα παντού. Δεν άντεχα να δω αυτή την εικόνα κι όλο έβρισκα δικαιολογίες να μην περάσω από τα γνώριμα στενά δρομάκια. Μέχρι πριν από λίγες μέρες… Γράφω αυτές τις λέξεις με κόμπο στον λαιμό. Γιατί οι πληγές που άνοιξε στο Ανω Βαθύ –και σε ολόκληρο το νησί– ο σεισμός του 2020 είναι ακόμη ανοιχτές. Κάποιες έχουν κακοφορμίσει. Η μοίρα των τόπων που υφίστανται κάποια μεγάλη καταστροφή είναι διαχρονικά κοινή στην Ελλάδα: ένα κύμα συμπαράστασης υψώνεται τις πρώτες μέρες, μεγαλόστομες υποσχέσεις δίνονται από την πολιτεία και στη συνέχεια λήθη και αδιαφορία. Η Σάμος δεν αποτελεί εξαίρεση.
Μόλις ογδόντα οικοδομικές άδειες έχουν εκδοθεί, επί συνόλου τουλάχιστον 2.000 κτισμάτων με πολύ σοβαρές ζημιές και εξακοσίων πλήρων φακέλων. Ελάχιστοι ιδιοκτήτες έχουν καταφέρει να φτιάξουν τα σπίτια τους, κι αυτοί με δικά τους χρήματα. Οι τράπεζες ουσιαστικά δεν δίνουν δάνεια σε σεισμοπλήκτους και οι κρατικές επιδοτήσεις υπολογίζονται με τιμές του 2011, όταν οι τιμές των οικοδομικών υλικών έχουν φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη. Εδώ και είκοσι μήνες οι επιδοτήσεις ενοικίου δεν δίνονται λόγω… καραμπόλας μεταξύ αρμοδίων φορέων: η ευθύνη πέρασε από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών στο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και κάπου εκεί «πάγωσε» η διαδικασία. Το περίφημο σχέδιο ανάταξης που εξαγγέλθηκε αμέσως μετά τον σεισμό αγνοείται, όπως και ο υφυπουργός που ανέλαβε τον ρόλο του ειδικού συντονιστή: δεν έχει επισκεφθεί το νησί εδώ και ένα χρόνο.
Παρά ταύτα, οι Παν’ Βαθιώτες, όπως και οι υπόλοιποι Σαμιώτες, δεν το βάζουν κάτω. Το καφενεδάκι του Χρήστου, δίπλα στο μνημείο του Καπετάν Λαχανά, λειτουργεί ακόμη για τους ντόπιους και τους λιγοστούς τουρίστες. Η Ιωάννα, η γυναίκα του, έφερε τους καφέδες μας μαζί με χειροποίητα κουλουράκια που μου θύμισαν τις παραδοσιακές μακαρόνες που έφτιαχνε η γιαγιά η Στάσα. Και δίπλα στο ετοιμόρροπο κτίριο της Κοινότητας Βαθέος (ο Δήμος Ανατολικής Σάμου έχει υποβάλει μελέτη αποκατάστασης στο υπουργείο Εσωτερικών προ διετίας αλλά δεν έχει λάβει απάντηση), η Ουρανία, μαγείρισσα περιωπής, βγάζει τα τραπεζάκια της στο απέναντι παρκάκι και σερβίρει τις νοστιμιές της. Η ζωή φυτρώνει σαν λουλούδι μέσα στα χαλάσματα.
