Sylt, Γερμανία. Πλουσιόπαιδα παρτάρουν ντυμένα φλώροι. Χαζομεθυσμένα τραγουδούν «Η Γερμανία στους Γερμανούς, έξω οι ξένοι». Τα ναζιστικά σαχλοτράγουδα προκαλούν σοκ και ανταλλαγή κοινοτοπιών – απαράεδεκτες ενέργειες κ.λπ. (DW, Rassistisches Video Aus Nachtclub Auf Sylt). Στο YouTube υπάρχουν μίξεις και διασκευές διαφόρων ναζιστικών τραγουδιών. Πώς συνδέονται όμως όλα αυτά με την απαίσια ατμόσφαιρα που αναπνέουμε όσοι μένουμε στις πόλεις της Ευρώπης;
Η ατμόσφαιρα είναι απαίσια. Χρειάζονται αντισταμινικά, ντουζ και ίσως και μάσκα ολοένα και συχνότερα. Τη σκόνη, τη βρώμα, τους ρύπους, όλα αυτά μπορείς να τα νιώσεις στην ημικρανία σου, στη μύτη σου, στο δέρμα. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Μητρώο Εκπομπής Και Μεταφοράς Ρύπων, 20% της συνολικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ε.Ε. δημιουργείται από βιομηχανικές εγκαταστάσεις και μεγάλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις (Solomon). Με απλά λόγια, λιγνιτικά εργοστάσια, διυλιστήρια, η βιομηχανία ορυκτών, η γεωργία κ.λπ. μολύνουν τον αέρα που ανασαίνουμε. Πλάι σ’ αυτά προστίθεται ο τρόπος που μετακινούμαστε και θερμαινόμαστε. Τα ρυπογόνα σωματίδια σκοτώνουν μισό εκατομμύριο ανθρώπους στην Ευρώπη ετησίως (Καθημερινή, Τι συμβαίνει με τον αέρα που αναπνέουμε σήμερα;). Λίγο πολύ τα ξέρουμε όλ’ αυτά ή τα νιώθουμε.
Κατεβαίνοντας μέσα στη ζέστη ακόμη και για να πάμε σε κάποια παραλία της Αττικής, δεν γίνεται να νομίζουμε ότι είναι φυσιολογικό που ο καθένας οδηγεί το αμάξι του. Δεν πείθει ούτε το «πράσινο πλυντήριο» των διαφόρων βιομηχανιών (από τα ορυκτά, μέχρι τη μόδα), που προσπαθούν να μας πείσουν ότι μάχονται στο πλευρό μας, ενώ, κυριολεκτικά, μάς δηλητηριάζουν. Και αρκεί να καθίσει κανείς λίγα λεπτά πλάι στα μπιτς μπαρ και στα κακόγουστα κλαμπ της παραλιακής, για να δει την έρμη τη θάλασσα να δέχεται όλα τα ηχητικά σκουπίδια και τη μόλυνση χωρίς να ξεσηκώνεται.
Και έτσι ξαναρχόμαστε στο άπερολ με τους νεοναζί. Η κλιματική καταστροφή είναι ένα τεράστιο ζήτημα με το οποίο έχουν ασχοληθεί επιστήμονες, ερευνητικές ομάδες, πανεπιστήμια και πολιτικά κόμματα. Το κλίμα δεν θ’ αλλάξει από τη μία μέρα στην άλλη και δεν θα ανακτήσουμε τα δροσερά, φυλλώδη δάση που χάσαμε στις πυρκαγιές. Αλλά υπάρχουν πράγματα που μπορούν να γίνουν. Περιλαμβάνουν μεγάλες αλλαγές στον τρόπο που ζούμε, πολιτικές πιέσεις, εκτενή δημοκρατικό διάλογο και μακροπρόθεσμα σχέδια.
Ποιος –αν όχι ισχυρές ευρω-ομάδες και μία σοβαρή αντιπροσωπεία- θα πιέσει τις βιομηχανίες που μας δηλητηριάζουν ν’ αλλάξουν μοντέλο δράσης; Ποιος θ’ ασκήσει τις απαραίτητες πιέσεις, ώστε όσοι ρυπαίνουν να εσωτερικεύσουν τα κόστη τους, αντί να τα εξωτερικεύουν (δηλαδή, αντί να κρατάνε τα οφέλη και να επιβαρύνουν τα δημόσια συστήματα υγείας με το κόστος της περίθαλψης όσων αρρωσταίνουν από τους ρύπους); Εν ολίγοις, ποιος θα εκπονήσει και θα εφαρμόσει ένα συγκροτημένο σχέδιο για τα χίλια δυο απολύτως επείγοντα περιβαλλοντικά προβλήματα που έχουν προκύψει και που ουσιαστικά, όπως έχω ξαναγράψει, προκαλούν έναν επαναπροσδιορισμό του όρου «ασφάλεια»; Δεν υπάρχει ασφάλεια χωρίς περιβάλλον. Χωρίς δάση, νερό κι αέρα. Και δεν υπάρχει ένας τρόπος για να βελτιωθεί η κατάσταση του περιβάλλοντος, θα χρειαστούν πολιτικές, πολιτική συζήτηση, διάλογος.
Τα ακροδεξιά κόμματα εχθρεύονται τις πολιτικές για το περιβάλλον και τον ουσιαστικό διάλογο. Ακόμη κι όταν ντύνονται με μία πιο «φιλική» προβιά, θέλουν να εμποδίσουν τις αποφάσεις που θα ασκήσουν πιέσεις για το κοινό καλό, να αποδυναμώσουν τους μηχανισμούς που μπορούν να εφαρμόσουν ρεαλιστικά τέτοιες πολιτικές και να παραστήσουν, όχι ν’ αποτελέσουν όντως, τους συμμάχους των φτωχών.
Στην πραγματικότητα, αυτά που τρώμε και ανασαίνουμε δεν τους απασχολούν καθόλου. Βασική τους αγωνία είναι η επικράτησή τους, που βασίζεται σε μία στρεβλή ιδέα περί ασφάλειας, ώστε να μπορούν να κάνουν άνετη ζωή στις πλάτες μας. Δεν υπάρχει ασφάλεια, αν δεν έχεις καθαρή ατμόσφαιρα και τρόπους να δροσίζεσαι. Ετσι, ο αέρας που ανασαίνω στην Αθήνα συνδέεται μέσω μίας περίπλοκης, μη γραμμικής αιτιώδους διαδρομής με το άπερολ που πίνει ένας φανερά αργόσχολος νεοναζί τραγουδώντας «Ξένοι έξω» στο Sylt. Το νησί είναι από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς για Γερμανούς, με φρέσκο αέρα και δροσιά, όμως εμένα πια μου μοιάζει ο απόλυτος φιδότοπος.
