Οταν η Ρωσία εισέβαλε εν ψυχρώ στην Ουκρανία, στο πλαίσιο ενός προαναγγελθέντος σχεδίου επεκτατισμού, ο πόλεμος που ξέσπασε δεν ερέθισε τα αντιπολεμικά αντανακλαστικά της δυτικής κοινής γνώμης με τον απόλυτο και καταιγιστικό τρόπο που θα περίμενε κάποιος καλοπροαίρετος. Αντιθέτως, οι σκληροπυρηνικοί ειρηνιστές ανακάλυψαν ξαφνικά τις γκρίζες ζώνες: η εισβολή δεν ήταν ακριβώς εισβολή, ο εισβολέας ήταν καλύτερος απ’ όσο φαινόταν και το θύμα λιγότερο αθώο απ’ όσο δήλωνε. Η Ρωσία ήταν περικυκλωμένη από το ΝΑΤΟ, άρα έπρεπε κάπως να αντιδράσει, μας ενημέρωνε ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων. Η Ουκρανία μαστίζεται από νεοναζί, άρα θα έπρεπε να υποδεχτεί τον επίδοξο κατακτητή της ως απελευθερωτή, συμπλήρωναν κάποιοι με αξιοπερίεργο κυνισμό, ανάμεικτο με ύποπτη άγνοια. Φορείς όπως η Διεθνής Αμνηστία, που σε άλλες περιπτώσεις δεν σταματούν να «χορεύουν» στον ρυθμό του ασπρόμαυρου ακτιβισμού, έβλεπαν τον Πούτιν να βομβαρδίζει την Ουκρανία, αλλά θεωρούσαν σκόπιμο να επιπλήττουν την Ουκρανία επειδή δεν μετακινούσε εγκαίρως τους πληθυσμούς της από τις βομβαρδιζόμενες περιοχές· δεν έφταιγε ο επιτιθέμενος για την επίθεση, δηλαδή, αλλά το θύμα του που δεν τον βοηθούσε να το σκοτώσει αθόρυβα. Η αλήθεια διαστρεβλώθηκε πολλάκις: τα ισοπεδωμένα μαιευτήρια και οι αναρίθμητοι νεκροί στους δρόμους θεωρήθηκαν προπαγάνδα· οι εκκλήσεις του Ζελένσκι για βοήθεια βαφτίστηκαν πολεμοχαρές πνεύμα· στην Ελλάδα, οι κατεξοχήν πρεσβευτές της ειρήνης αρνήθηκαν να διαχωρίσουν τον θύτη από το θύμα, δήλωσαν ότι είναι «με τον άνθρωπο» και διαδήλωσαν όχι για τον τερματισμό της επίθεσης, αλλά για τη μη συμμετοχή της χώρας μας στην άμυνα των θυμάτων.
Χαμένος πραγματισμός
Στην περίπτωση του πολέμου Ισραήλ – Παλαιστίνης, η φρίκη μπροστά στο θέαμα των νεκρών παιδιών και των ανυπεράσπιστων Παλαιστινίων που, γεωγραφικά αποκλεισμένοι, περιμένουν τον θάνατό τους, δεν επιδέχεται διαπραγμάτευση και στρογγύλεμα. Η βίαιη εξολόθρευση αθώων είναι αποκρουστική και καταδικαστέα, ανεξαρτήτως πολιτικού, στρατιωτικού και ιστορικού πλαισίου. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως το πλαίσιο παύει να υπάρχει· δεν σημαίνει πως η λύση της διένεξης και το τέλος του πολέμου μπορούν να προκύψουν ως διά μαγείας εκτός του πλαισίου αυτού. Γι’ αυτό και είναι παράδοξο που όσοι αντιμετώπισαν το ουκρανικό δράμα σκεπτικιστικά, αδυνατούν τώρα να διακρίνουν στο Παλαιστινιακό τις πραγματιστικές παραμέτρους του: τι είναι αυτό που μπορεί να σταματήσει τον Νετανιάχου; Πώς θα έρθει σε πραγματικά δύσκολη θέση ένας ηγέτης, του οποίου το αυτί δεν ιδρώνει ούτε μπροστά στο αίμα ούτε υπό την απειλή της διεθνούς απομόνωσης και του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου; Η επιστροφή των ομήρων. Αν απελευθερώνονταν οι Ισραηλινοί που η Χαμάς απήγαγε στις 7 Οκτωβρίου, έστω οι ελάχιστοι που έχουν απομείνει (αν έχουν απομείνει), η επίθεση του Ισραήλ θα έχανε την αιτιολογική της βάση. Για να απαιτήσει, όμως, η διεθνής κοινότητα την επιστροφή των αιχμαλώτων, θα πρέπει να αναγνωρίσει τι συνέβη τον Οκτώβριο και πόσο σημαντικό υπήρξε για όσα ακολούθησαν. Για κάποιον λόγο, αυτό το σενάριο απορρίπτεται και προτιμότερες θεωρούνται οι συναισθηματικές αναρτήσεις στο Instagram.
Αλγοριθμικές ευαισθησίες
Το viral σύνθημα «All Eyes on Rafah» , που κατέκλυσε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετά το χτύπημα του Ισραήλ στα νότια της Γάζας, ήταν ένα εντυπωσιακό δείγμα μαζικής κοινωνικής συμπαράστασης. Παράλληλα, ήταν κι ένα έξοχο δείγμα ανειλικρίνειας και κενότητας. Αραγε ποιο είναι το μήνυμα; Οτι ο κόσμος που κόπτεται για το δίκαιο των λαών, παρακολουθεί την αδικία και θυμώνει; Μα η Ιστορία έδειξε ότι δεν είναι η αδικία αυτό που παρακολουθούν οι λάτρεις της σπαραξικάρδιας συνθηματολογίας, αλλά το δικό τους δακρυσμένο είδωλο. Το κλάμα, δε, πυκνώνει και εντείνεται κυρίως όταν το ερέθισμά του ενέχει αντιδυτικισμό και ισλαμοφιλία. Διαφορετικά, τα βλέμματα θα ήταν στραμμένα και στην Ουκρανία με την ίδια ζέση. Τα βλέμματα θα εναλλάσσονταν, θα ταξίδευαν και θα εστίαζαν εκεί όπου δεν επιβεβαιώνονται ο ναρκισσισμός και η προκατάληψη· εκεί όπου πέφτουν κάθε φορά οι σφαίρες, όχι εκεί όπου υποδεικνύει ο αλγόριθμος.
