Βρισκόμαστε κοντά στο σημείο όπου ένας στους δύο πολίτες με δικαίωμα ψήφου θα απέχει από την εκλογική διαδικασία. Το φαινόμενο δεν είναι εθνικό, πλήττει τη δυτική δημοκρατία στο σύνολό της, αλλά έχει τα δικά του εγχώρια χαρακτηριστικά, όπως η δραματική μείωση του ποσοστού συμμετοχής κατά τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης, η περιορισμένη απήχηση της επιστολικής ψήφου και η σύνθεση του εκλογικού σώματος βασικά από συνταξιούχους, δημοσίους υπαλλήλους και –για οποιονδήποτε λόγο– ευκατάστατους.
Το γεγονός ότι αυτοί που ψηφίζουν τείνουν να είναι λιγότεροι από εκείνους που δεν ψηφίζουν διεκτραγωδείται από το πολιτικό προσωπικό έπειτα από κάθε εκλογική αναμέτρηση και ξορκίζεται κατά την προεκλογική περίοδο. Στην πραγματικότητα, όμως, τα κυρίαρχα κόμματα εξυπηρετούνται, γιατί όσοι γυρνούν την πλάτη στα εκλογικά κέντρα συνήθως αποδοκιμάζουν και συγκεκριμένα πολιτικά υποκείμενα.
Στις σχετικές συζητήσεις γίνεται λόγος για την ανευθυνότητα – αυτοκαταστροφικότητα των νέων, που εκχωρούν το δικαίωμα του εκλέγειν στους γονείς και τους παππούδες τους, για την παθητική επιθετικότητα των απογοητευμένων από την πολιτική ή των απελπισμένων, που δεν πιστεύουν ότι η ψήφος τους έχει δύναμη. Εκφράζεται κατανόηση για όσους καταλήγουν να μείνουν μακριά από τις κάλπες, αλλά παράλληλα διατυπώνονται συμβουλές και παραινέσεις για να αλλάξουν στάση.
Αυτό που σπανίως επισημαίνεται είναι ότι υπάρχει ένα κομμάτι της κοινωνίας περιθωριοποιημένο, το οποίο δεν μετέχει, εκτός από τη γιορτή της δημοκρατίας, ούτε σε εκείνη της κανονικότητας. Είναι οι χαμηλόμισθοι του ιδιωτικού τομέα, οι άνεργοι, οι υποαπασχολούμενοι, οι παγιδευμένοι σε προβλήματα υγείας και προσωπικά αδιέξοδα που αφήνονται, αβοήθητοι, στην άκρη.
Υπάρχει κι ένα κομμάτι αποχαυνωμένο από την τηλεοπτική και socialmediακή φλυαρία, εξαντλημένο από τις δυσκολίες της καθημερινότητας, πτοημένο από αλλεπάλληλες διαψεύσεις προσδοκιών, βέβαιο ότι οι «πάνω» δεν ενδιαφέρονται για τους «κάτω» και ότι ο κόσμος δεν θα γίνει πιο δίκαιος.
Ανάμεσά τους, οι αδιάφοροι για οτιδήποτε δεν έχει άμεση σχέση με τον μικρόκοσμό τους, οι παραιτημένοι από κάθε συλλογική διεκδίκηση, οι κουρασμένοι από τις ματαιώσεις που φέρνει η κατάρρευση των μεγάλων αφηγήσεων ή οι απόλυτα απορροφημένοι από τον εαυτό τους.
Οι απέχοντες από τις εκλογές μπορεί να το κάνουν πάντα ή κάποιες φορές συνειδητά ή επειδή έτυχε, με σκέψη ή χωρίς, επιχειρηματολογώντας ή σιωπώντας, με θυμό ή με απόγνωση, με λύπη ή με απάθεια, για να το φωνάξουν ή για να το κρύψουν. Ισως είναι η πρώτη τους φορά ή μία ακόμη και ίσως έχουν πολλά ή τίποτα να πουν για να εξηγήσουν τη στάση τους. Δεν είναι ούτε καλοί ούτε κακοί. Είναι πολλοί και κάποιοι ανάμεσά τους έχουν δίκιο.
