Γιορτάζουμε τα 120 χρόνια από την ίδρυση της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής από τον Τζον Χένρι Χάους. Εκρινα σκόπιμο να γράψω για ένα γεγονός, ελάχιστα γνωστό, που διαδραματίστηκε στους χώρους της σχολής τον τελευταίο χρόνο του εμφυλίου πολέμου.
Το κύριο μέλημα της ηγεσίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας ήταν να διατηρεί, με οποιοδήποτε κόστος, την «πολεμική φυσιογνωμία» μιας περιοχής. Να αποδεικνύει πως οι μάχες δεν διεξάγονταν μόνο στην ύπαιθρο, αλλά και στα μεγάλα αστικά κέντρα, τα οποία όμως στην πραγματικότητα βρίσκονταν εκτός βεληνεκούς των ανταρτών. Ο βομβαρδισμός της Θεσσαλονίκης στις 10 Φεβρουαρίου 1948 αποδείχθηκε καταστροφικός, καθώς ελάχιστοι από τους 750 που συμμετείχαν, διασώθηκαν. Το κλίμα στην πόλη ήταν εχθρικό για τα στελέχη του ΚΚΕ από τα μέσα του 1947, που απομονωμένα, πολιτικά και ηθικά, υφίσταντο διώξεις και εκτελέσεις. Στα τέλη του 1948, όλες οι κομματικές οργανώσεις είχαν εξαρθρωθεί και η Θεσσαλονίκη ζούσε τον Εμφύλιο μόνο λόγω της παρουσίας των ανταρτόπληκτων σε διάφορα σημεία της, όπως στο Καραβάν Σαράι. Συγχρόνως, σε όλη την Ελλάδα, αναδεικνυόταν για τον ΔΣΕ το πρόβλημα των εφεδρειών. Οι βίαιες στρατολογήσεις δεν το έλυναν, αφού τα νεαρά αγόρια και κορίτσια που στρατολογούνταν είτε με την πρώτη ευκαιρία αυτομολούσαν είτε, λόγω απειρίας, σκοτώνονταν ή τραυματίζονταν.
Η ιστορία του εμφυλίου πολέμου είναι γεμάτη από τέτοια περιστατικά, σχεδόν άγνωστα, τα οποία όμως σημάδεψαν τις ψυχές νέων ανθρώπων και από τις δύο πλευρές.
Στις 29 Ιανουαρίου 1949, μια ομάδα από είκοσι αντάρτες, που ήταν κρυμμένοι στο κοιμητήριο της Γεωργικής Σχολής, διέφυγε την προσοχή των φρουρών και εισέβαλε στους θαλάμους των σπουδαστών. Επικράτησε πανικός και τελικά οι εισβολείς αποχώρησαν από τις εγκαταστάσεις της σχολής παίρνοντας μαζί τους σαράντα σπουδαστές και τέσσερις καθηγητές. Η άμεση κινητοποίηση των στρατιωτικών μονάδων στάθηκε άκαρπη. Στην πορεία προς τα λημέρια του ΔΣΕ, ωστόσο, 25 σπουδαστές ξέφυγαν από την επιτήρηση των ανταρτών και απέδρασαν την ίδια κιόλας ημέρα, εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία των φρουρών τους να κάνουν χρήση των όπλων, καθώς φοβούνταν μη γίνουν αντιληπτοί από τους χωρικούς. Τις επόμενες ημέρες και υπό την καταδίωξη του Ελληνικού Στρατού, διέφυγαν και οι υπόλοιποι σπουδαστές και καθηγητές της Γεωργικής Σχολής πλην ενός, ο οποίος επέστρεψε, μετά σχεδόν δίμηνη αιχμαλωσία, στις αρχές Απριλίου 1949.
Αυτή η εισβολή των ανταρτών στις εγκαταστάσεις της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής είχε συμβολικό χαρακτήρα, καθώς ήταν χτύπημα σε χώρο που καθρέφτιζε την αμερικανική παρουσία στην Ελλάδα και αποδείκνυε ότι ο Ελληνικός Στρατός ήταν ευάλωτος σχεδόν τρία χρόνια από την έναρξη του γενικευμένου Εμφυλίου. Στο ουσιαστικό κομμάτι της, όμως, δηλαδή στη στρατολογία νέων ανταρτών, η επιχείρηση απέτυχε. Οπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, οι απαχθέντες που επέστρεψαν, περιέγραφαν στις εφημερίδες την περιπέτειά τους υπενθυμίζοντας έτσι πως ο «κομμουνιστικός κίνδυνος» ήταν πάντα παρών.
Η ιστορία του εμφυλίου πολέμου είναι γεμάτη από τέτοια περιστατικά, σχεδόν άγνωστα, τα οποία όμως σημάδεψαν τις ψυχές νέων ανθρώπων και από τις δύο πλευρές.
