Παρακολουθώ τα όσα γίνονται αυτές τις ημέρες στη Γαλλία, στο άλλοτε πανίσχυρο γκωλικό κόμμα. Από τη μια μεριά προκαλούν θλίψη, αλλά από την άλλη βλέπεις πως είναι η φυσιολογική κατάληξη ενός κόμματος που το ξεπέρασε η Ιστορία. Δεν μπόρεσε να ανανεωθεί σε ιδέες και μόνον οι ιστορικές ρίζες του δεν στάθηκαν ικανές για να το σώσουν. Η μνήμη του ιδρυτή του έχει ξεθωριάσει, έχει παύσει να αποτελεί τη συγκολλητική ουσία αυτού του χώρου διότι η γαλλική κοινωνία άλλαξε και διαρκώς αλλάζει. Είναι κανόνας πως όταν τα κόμματα δεν μπορούν να προσαρμόζονται συνεχώς στις νέες καταστάσεις, να βρίσκονται μέσα στην παραγωγή των γεγονότων και όχι απλώς να τα παρατηρούν, τότε σταδιακά εκφυλίζονται, αποτελώντας πλέον φιγούρες του παρελθόντος. Ιστορικά απολιθώματα. Από αυτόν τον γενικό κανόνα δεν ξέφυγαν παραδοσιακά ευρωπαϊκά κόμματα. Ας δούμε πού κατέληξε το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα στην Ιταλία, όπως και το Σοσιαλιστικό. Κόμματα που άφησαν τη σφραγίδα τους στην ιταλική πολιτική ζωή για μισόν αιώνα, σήμερα δεν υφίστανται. Στα ίδια βήματα φαίνεται πως βαδίζει και η άλλοτε πανίσχυρη γερμανική σοσιαλδημοκρατία, ενώ σε εμάς δίνει αγώνα για την επιβίωσή του το ΠΑΣΟΚ.
Η Νέα Δημοκρατία άντεξε και αντέχει γιατί συνεχώς ανανεώνεται, κάτι που το αντιλήφθηκε και το εφάρμοσε πρώτος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.
Το ερώτημα είναι γιατί αυτά τα κόμματα δεν μπόρεσαν να ανανεωθούν; Γιατί οι ηγετικές ομάδες τους στάθηκαν ανίκανες να αφουγκραστούν αυτό που ερχόταν; Μια καλή απάντηση είναι πως πίστεψαν ότι η εξουσία είναι η απόλυτη συγκολλητική ουσία που συνέχει τα κόμματά τους. Και μέχρι ένα βαθμό έτσι ήταν. Ομως η εξουσία φθείρει, διαφθείρει και στις δημοκρατίες οι κάλπες τιμωρούν. Οταν ένα ιστορικό και ισχυρό κόμμα βρεθεί στην αντιπολίτευση και δεν μπορέσει να αναγεννηθεί, να συνδεθεί ξανά με τον κόσμο του, τότε η πτώση του είναι και βέβαιη και οριστική. Μια δεύτερη απάντηση είναι ότι ο λόγος της εξουσίας –εκ της φύσεώς του συντηρητικός– δεν σαγηνεύει τις νέες γενιές που διαρκώς μπαίνουν, διά της ενηλικιώσεως, στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Ας αναλογιστούμε σε βάθος μιας γενιάς πόσα εκατομμύρια νέα παιδιά αποκτούν το δικαίωμα της ψήφου. Είναι πολύ λογικό λοιπόν, κάποια στιγμή να εμφανιστεί η κρίση αντιπροσώπευσης. Το παλιό έχει ξεπεραστεί και το νέο διεκδικεί και παίρνει το μερίδιό του. Η Τζόρτζια Μελόνι δεν είναι καμιά γυναίκα-θαύμα. Είναι δημιούργημα της Ιταλίας του σήμερα διότι μπόρεσε και έδωσε τις πιο πειστικές απαντήσεις στα προβλήματα που απασχολούν τη χώρα της.
Στην Ελλάδα, η Νέα Δημοκρατία άντεξε και αντέχει γιατί συνεχώς ανανεώνεται, κάτι που το αντιλήφθηκε και το εφάρμοσε πρώτος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με τη διεύρυνση του 1978. Ολες οι ηγεσίες της στη συνέχεια ακολούθησαν αυτό το παράδειγμα, πολλές φορές με εσωκομματικές αντιδράσεις, καθώς κάθε διεύρυνση σηματοδοτεί και μια, έστω οριακή, ιδεολογική μετατόπιση προς τη μια ή την άλλη πλευρά. Αλλά είναι σαφές: δεν υπάρχει ανανέωση στελεχών χωρίς ανανέωση ιδεών. Ακόμα και ένας φιλοσοφημένος συντηρητικός ασπάζεται το γνωστό απόφθεγμα του Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα (1896-1957): «αν θέλουμε τα πράγματα να παραμείνουν όπως έχουν, θα πρέπει να αλλάξουν όλα». Σε αυτή τη φράση αποτυπώνεται η συντήρηση μέσω της εξέλιξης, μέσω των αλλαγών. Διαφορετικά δεν μιλάμε για συντήρηση αλλά για οπισθοδρόμηση. Διότι η ακινησία μέσα στη ροή του χρόνου αυτό σημαίνει. Και η ακινησία με μαθηματική ακρίβεια φέρνει πρώτα τη φθορά και στη συνέχεια την πτώση. Αυτό που απομένει είναι τα περασμένα μεγαλεία.
