Τα γραπτά της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας καταστρέφονται μετά το πέρας των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Με εντυπωσιάζει η ειλικρίνεια των εξεταστών. Παραδέχονται πως οι απαντήσεις των υποψηφίων αξίζουν μόνο για να τις βαθμολογήσουν. Ορισμένοι φιλόλογοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να ψηφιοποιούνται, γιατί αποτελούν πολύτιμο υλικό για την αξιολόγηση των υποψηφίων –πέρα από τη βαθμολογία–, αλλά, θα προσέθετα εγώ, και της σοβαρότητας της εξέτασης. Επεσαν στα χέρια μου τα φετινά θέματα. Προτείνονται προς εξέταση τρία κείμενα, τα δύο λογοτεχνικά, το άλλο αλιευμένο από το Διαδίκτυο. Ξεκινώ από το ποίημα του Κωστή Παλαμά «Το ταξίδι».
Οι εξεταστές δεν μπήκαν καν στον κόπο να παραθέσουν μια σοβαρή βιβλιογραφική αναφορά για το έργο του ποιητή. Αναφέρουν κάποιον τόμο με τίτλο τα «100 καλύτερα ελληνικά ποιήματα», μια γενική ανθολογία δηλαδή. Και καλά, πες ότι δεν είχαν χρόνο να ψάξουν, είχαν δουλειές οι άνθρωποι. Ομως ο ιός της προχειρότητας είναι ύπουλος. «Δεν θα ‘χα περίσσια λαχτάρα σαν τώρα, Αγάπη, από σε να χαθώ». Ετσι κλείνει το ποίημα. Μόνο που στο κείμενο της εξέτασης το κεφαλαίο της Αγάπης που την προσωποποιεί γίνεται πεζό. Και έτσι καταρρέει όλο το οικοδόμημα. Το ποίημα του Παλαμά περιγράφει ένα εσωτερικό ταξίδι που αναζητά τη λύτρωση από την αγάπη του για κάποιο πρόσωπο. Καμία αναφορά σε αυτό, κοινώς στην λογοτεχνική του αξία. Το βάζουν στο ίδιο ερμηνευτικό επίπεδο με τα άλλα δύο που αναφέρονται σε πραγματικά ταξίδια. Οταν λέμε ότι η διδασκαλία της λογοτεχνίας στη μέση εκπαίδευση είναι απαξιωτική, άρα ισοπεδωτική, κάτι τέτοιο εννοούμε.
Μεγάλο θέμα το ταξίδι. Χωράει πολλά, από την Οδύσσεια μέχρι τους τουριστικούς οδηγούς και τα διαφημιστικά φυλλάδια των ταξιδιωτικών γραφείων. Κάπως έτσι είναι το κυρίως κείμενο της εξέτασης, που αλίευσαν οι εξεταστές από το Διαδίκτυο και υπερασπίζεται τα ταξίδια ως μέσο ψυχολογικής θεραπείας από τα βάρη της σύγχρονης ζωής. «Είναι μια ευκαιρία για φυγή από την, πολλές φορές, πληκτική και αγχογόνο πραγματικότητα, αλλά και ένας τρόπος για μια καλύτερη γνωριμία με τον ίδιο σου τον εαυτό και τα “θέλω” του». Κι αφού απαντάει με στερεότυπες απαντήσεις αντάξιες του προβληματισμού του κειμένου, ο δόλιος υποψήφιος πέφτει σε απόσπασμα από ταξίδι του Καζαντζάκη στην Ανω Αίγυπτο. Ποία η σχέση του με το προηγούμενο; Καμία. Και βέβαια ο εξεταστής δεν κάνει τον κόπο να ζητήσει από τον υποψήφιο τη διάκριση ανάμεσα στη γραφή ενός μεγάλου λογοτέχνη και κάποιας «φιλοσόφου» του Διαδικτύου. Και μετά απορούμε γιατί οι Ελληνες μαθητές υστερούν στην κατανόηση κειμένου. Προχειρότητα; Φοβάμαι πως ναι. Ας βάλουμε κάτι μοντέρνο επειδή κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο, ας προσθέσουμε και κάτι κλασικό, όπως ο Παλαμάς, κι όποιος αντέξει. Η νοημοσύνη μας δεν ξέρω πόσο αντέχει ακόμη.
