Την καθίζηση του ποσοστού της Νέας Δημοκρατίας στις ευρωεκλογές την αποδίδουν πολλοί σχολιαστές στα προβλήματα της «καθημερινότητας» που ταλανίζουν τους πολίτες. Από συζητήσεις με γνωστούς εκτιμώ κι εγώ ότι αυτά ήταν η κυρία αιτία του εκλογικού αποτελέσματος, και όχι ο γάμος των ομοφύλων ή η τραγωδία των Τεμπών.
Γιατί απέτυχε η κυβέρνηση να πείσει πολλούς ότι κάνει καλή δουλειά σε θέματα όπως η υγεία, η παιδεία, οι τιμές και τα εισοδήματα; Μια εύκολη αλλά πρόχειρη απάντηση είναι ότι δεν κάνει. Ομως μια προσεκτική ανάγνωση πεπραγμένων δείχνει ότι έκανε πολλά που μπορούν, με προϋποθέσεις, να βελτιώσουν την ποιότητα και τις προοπτικές ζωής των περισσότερων Ελλήνων – περισσότερα από όσο θυμάμαι να κάνει οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση τουλάχιστον από το 2000.
Τα αποτελέσματα όμως δεν έχουν φανεί ακόμα, ή έχουν φανεί και πολλοί δεν τα βλέπουν, ή τα βλέπουν και δεν τα πιστώνουν στην κυβέρνηση. Σε αυτά φταίει και η ίδια.
Ο Dennis Grube, καθηγητής Δημόσιας Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, έγραψε ένα πολύ χρήσιμο βιβλίο με τίτλο «Why Governments Get It Wrong: And How They Can Get It Right» (Pan Macmillan, 2022). Λέει πως κάθε μεταρρύθμιση, για να πετύχει, πρέπει να στηρίζεται σε τέσσερις πυλώνες που θα έχουν μελετηθεί προσεκτικά και που θα ευθυγραμμίζονται μεταξύ τους: ορισμός του προβλήματος, ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα, μέτρα πολιτικής, αφήγημα προς τους πολίτες.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, κατά τη δική μου εκτίμηση, συνήθως ορίζει σωστά τα προβλήματα και ερμηνεύει σωστά τα δεδομένα. Στα μέτρα πολιτικής δίνει την εντύπωση ότι ξέρει να διαλέγει αυτό που οι Αμερικανοί ονομάζουν quick wins, αλλά για τις αλλαγές που θα αποδώσουν σε βάθος πολλών ετών δεν έχει δείξει ακόμα την απαιτούμενη υπομονή και διάρκεια. Είναι φυσιολογικό σε μια δημοκρατία να εστιάζει σε αποτελέσματα εντός του εκλογικού κύκλου, όμως τα προβλήματα που έχουν βαθιές ρίζες δεν λύνονται έτσι. Και δυστυχώς η δική μας δημόσια διοίκηση δεν έχει την ικανότητα ή το κίνητρο να εφαρμόσει μόνη της τις μακροπρόθεσμες αλλαγές, αν ο υπουργός φύγει ή χάσει το ενδιαφέρον του.
Για να ξεπεραστεί το πρόβλημα της διάρκειας και της επιμονής μπορεί να βοηθήσει πολύ το κατάλληλο αφήγημα. Εδώ η κυβέρνηση δεν έχει πετύχει. Παράδειγμα, τα πολλά θετικά, αλλά επιμέρους, μέτρα που έλαβαν η κ. Κεραμέως και ο κ. Πιερρακάκης στη βασική εκπαίδευση: διδασκαλία των Αγγλικών από το νηπιαγωγείο, περισσότερα εργαστήρια δεξιοτήτων στο δημοτικό, ανάγνωση ολόκληρου μυθιστορήματος στο γυμνάσιο. Αυτά θα έπρεπε να εξηγούνται, ξανά και ξανά, ως μέρος ενός ολικού σχεδίου για τη μόρφωση των πολιτών τού αύριο, που θα μπορούν να επικοινωνούν, να πράττουν, να κρίνουν πολύ πέρα από τα στενά όρια της αποστήθισης και της γειτονιάς όπου μεγάλωσαν. Αντί γι’ αυτό, είχαμε δελτία Τύπου για νέα μέτρα κάθε μήνα, αποσπασματικά, χωρίς μια κεντρική ιδέα, που κανένας τελικά δεν τα προσέχει.
Είναι φυσιολογικό σε μια δημοκρατία η κυβέρνηση να εστιάζει σε αποτε- λέσματα εντός του εκλογικού κύκλου, όμως τα προβλήματα που έχουν βαθιές ρίζες δεν λύνονται έτσι.
Στην υγεία, αναδύεται μια νέα, και σωστή, στρατηγική με έμφαση στην πρόληψη. Πόσοι όμως έχουν ειδοποιηθεί, ξανά και ξανά, ότι μπορούν να κάνουν προληπτικές εξετάσεις δωρεάν για καρκίνο ή για καρδιαγγειακά και ότι λόγω ηλικίας δεν θα πρέπει να το αμελήσουν;
Οτι μπορεί να σωθεί η ζωή τους από αυτό; Λείπει πάλι το κεντρικό αφήγημα που θα το ακούμε κάθε μέρα, περίπου όπως ακούγαμε για τον εμβολιασμό στην πανδημία.
Και στην οικονομία, πόσοι έχουν καταλάβει ότι ο κάθε ελεύθερος επαγγελματίας που κρύβει εισόδημα ζημιώνει τους μισθωτούς και το κοινωνικό κράτος, ότι ο μόνος τρόπος για να αυξηθούν οι μισθοί των πολλών είναι να βλέπουμε να ανοίγουν νέα εργοστάσια και μεγάλες εταιρείες υπηρεσιών, και ότι πρέπει να παρακολουθούμε τις εξαγωγές με τον ίδιο ζήλο που κουβεντιάζουμε για την τιμή του γάλακτος;
Μια συμβουλή για το νέο κυβερνητικό σχήμα είναι: «Συνθέσετε όσα κάνετε σε λίγα μεγάλα αφηγήματα, επιμείνετε στην εφαρμογή των σχεδίων σε διάρκεια και λογοδοτείτε στους πολίτες για την πρόοδο των αλλαγών με λίγα και απλά λόγια».
*Ο κ. Αρίστος Δοξιάδης είναι εταίρος στο κεφάλαιο επενδύσεων τεχνολογίας Big Pi.
