Στην 50ή σύνοδο κορυφής της ομάδας των πλουσιότερων χωρών G7, που φέτος διεξήχθη στο Φαζάνο, κοντά στο Μπρίντιζι, από την Πέμπτη 13 έως το Σάββατο 15 Ιουνίου, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι βρέθηκε στο στοιχείο της. Οχι μόνο επειδή ήταν η μοναδική γυναίκα (μαζί με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία συμμετείχε ως παρατηρήτρια). Οχι μόνο επειδή ως οικοδέσποινα είχε την ευκαιρία να προβάλει το διεθνές κύρος της χώρας της και της ίδιας προσωπικά. Αλλά κυρίως επειδή οι υπόλοιποι έξι ηγέτες (ο Μπάιντεν, ο Τριντό, ο Κισίντα, ο Σούνακ, ο Σολτς, ο Μακρόν) έχουν μόλις υποστεί ή βρίσκονται αντιμέτωποι με μια εκλογική ήττα.
Η Μελόνι όχι. Στις πρόσφατες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το κόμμα της Αδέλφια της Ιταλίας αύξησε τη δύναμή του σε 28,8% (από 26% στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 2022). Το ίδιο και τα άλλα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού: κατά μιάμιση μονάδα η Φόρτσα Ιταλία του Αντόνιο Ταγιάνι (9,6%), κατά λίγα δεκαδικά η Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι (9%).
Ικανοποίηση (συγκρατημένη) επικρατεί και στις τάξεις της Κεντροαριστεράς. Το Δημοκρατικό Κόμμα της Ελι Σλάιν πέρασε από το 19% του Σεπτεμβρίου 2022 στο 24,1%, ενώ καλά τα πήγε και η Συμμαχία Πρασίνων – Αριστεράς (6,8%, από 3,6% στις βουλευτικές εκλογές). Οι ηττημένοι των εκλογών ήταν το Κίνημα Πέντε Αστέρων, που έπεσε στο 10%, και τα δύο κεντρώα κόμματα του Ματέο Ρέντσι και του Κάρλο Καλέντα που κατέβηκαν χωριστά, πήραν 3,8% και 3,4% αντιστοίχως, και έμειναν εκτός Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (όριο εκπροσώπησης: 4%).
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή τη στιγμή το άστρο της Μελόνι μεσουρανεί. Το ερώτημα είναι: για πόσο ακόμη;
Η στιγμή της αλήθειας για την Ιταλίδα πρωθυπουργό θα είναι η στάση της στην περίπτωση που όλοι οι ηγέτες της Ευρώπης αναγκαστούν να πάρουν δύσκολες αποφάσεις για τον ρόλο της Ε.Ε. σε έναν εχθρικό κόσμο.
Είναι κοινό μυστικό ότι, στην προσπάθειά της να επανεκλεγεί στην προεδρία της Κομισιόν, η Φον ντερ Λάιεν επιζητεί την υποστήριξη της Μελόνι. Μια ανοιχτή συμφωνία προσκρούει στο βέτο των Σοσιαλιστών, στη διαφωνία του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, καθώς και στη μόνιμη αντίθεση πολλών κεντροδεξιών στο άνοιγμα προς την άκρα Δεξιά (όπως έδειξε η ρήξη στο εσωτερικό του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος στη Γαλλία). Ομως, η ψήφος εμπιστοσύνης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι μυστική, συνεπώς υπάρχουν ακόμη περιθώρια για κάποιου είδους συνδιαλλαγή που θα οδηγήσει στη στήριξη της Φον ντερ Λάιεν από τους ευρωβουλευτές του κόμματος της Μελόνι, με αντάλλαγμα θέσεις (π.χ. ισχυρός ρόλος στην επόμενη Κομισιόν για τον εκλεκτό της Μελόνι) και πολιτικές (π.χ. επιεικής εφαρμογή των δημοσιονομικών κανόνων για την Ιταλία). Αγνωστες παραμένουν οι πιθανότητες ενός (πολύ) μεγάλου συνασπισμού, μέσω της αμφίπλευρης διεύρυνσης προς τους Πράσινους και τους «μετριοπαθείς» ακροδεξιούς.
Πόσο μετριοπαθής είναι όμως η Τζόρτζια Μελόνι; Οπωσδήποτε στην Ιταλία οι αντιφρονούντες δεν απειλούνται με εκτέλεση, ούτε με εξορία. Ομως το μείγμα πολιτικής που ενσαρκώνει η Ιταλίδα πρωθυπουργός δεν περιέχει μόνο άνοιγμα προς την Κεντροδεξιά στην Ευρώπη και όπλα για την Ουκρανία. Περιλαμβάνει «κατανόηση» για τον Ορμπαν και την «ανελεύθερη δημοκρατία» του και συμμετοχή στην προεκλογική εκστρατεία του Vox (των νοσταλγών του φρανκισμού) στην Ισπανία. Επίσης, περιορισμό του δικαιώματος στις αμβλώσεις, υπέρ του οποίου είχε ψηφίσει στο δημοψήφισμα του 1974 το 60% των Ιταλών (και των Ιταλίδων), καθώς και συνταγματική αλλαγή με απευθείας εκλογή του πρωθυπουργού από τον λαό – παραδοσιακή «βοναπαρτική» εμμονή της απανταχού Ακροδεξιάς, αλλεργικής στα θεσμικά αντίβαρα της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Η στιγμή της αλήθειας για τη Μελόνι δεν θα είναι η στάση της στο θέμα της εκλογής του νέου προέδρου της Κομισιόν. Μια ενδεχόμενη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ θα αναγκάσει όλους τους ηγέτες της Ευρώπης να πάρουν δύσκολες αποφάσεις για τον ρόλο της Ε.Ε. σε έναν εχθρικό κόσμο. Τότε θα κριθεί το μέλλον της Ε.Ε. ως φάρου δημοκρατίας και ελευθερίας, πρωτοπόρου στα κοινωνικά δικαιώματα και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Και σε αυτό, η Τζόρτζια Μελόνι δεν εμπνέει πολλή εμπιστοσύνη.
*Ο κ. Μάνος Ματσαγγάνης είναι καθηγητής Δημόσιας Οικονομικής στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου και επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας του ΕΛΙΑΜΕΠ.
