Είκοσι χρόνια μετά το ανέλπιστο «τιμημένο» της Εθνικής στην Πορτογαλία, είδαμε το βράδυ του Σαββάτου το πιο γρήγορο γκολ στην ιστορία του Euro: είκοσι τρία (23) δευτερόλεπτα μετά το εναρκτήριο λάκτισμα η Αλβανία προηγήθηκε της Ιταλίας. Προτού λήξει το πρώτο ημίχρονο η Ιταλία το είχε γυρίσει σε 2-1, που ήταν και το τελικό σκορ. «Προηγήθηκε η Ιταλία, χάλασε το παιχνίδι», έγραψα στον Αντώνη Καρπετόπουλο. «Πάντα», μου απάντησε.
Ο Καρπετόπουλος είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «Δυσκολότερο από ένα Μουντιάλ. Euro: τα εξήντα χρόνια μιας ευρωπαϊκής ιστορίας». Κυκλοφόρησε πριν από λίγες εβδομάδες από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. Οπως έχω ξαναπεί, δεν είναι ένα βιβλίο που αφορά μόνο το ποδόσφαιρο (όπως και το ποδόσφαιρο δεν αφορά μονάχα το ποδόσφαιρο).
Ανατρέχω στο πρώτο κεφάλαιο. Το πρώτο Euro διοργανώθηκε το 1960 αλλά η ιστορία του αρχίζει το 1901. Σε έναν παντελώς αδιάφορο αγώνα στο γήπεδο της Γκαρέν-Κολόμπ, μικρό χωριό τότε έξω από το Παρίσι, ο νεαρός διαιτητής ενός τοπικού αγώνα έφαγε ένα σουτ στη μούρη, του σπάσανε δύο δόντια και –το χειρότερο– κατάπιε τη σφυρίχτρα του. Σώθηκε από θαύμα έπειτα από κλωτσιά στην πλάτη.
Λεγόταν Ανρί Ντελονέ και ο «Κάρπετ» γράφει πως υπήρξε ο πρώτος γενικός γραμματέας της νεοσύστατης γαλλικής ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας προτού γίνει 25 ετών. Το 1927 ο Ντελονέ πρότεινε τη δημιουργία πανευρωπαϊκού κυπέλλου εθνικών ομάδων.
Το όραμά του άργησε πολύ να γίνει πραγματικότητα αλλά, όπως γράφει ο Καρπετόπουλος, «ένας άνθρωπος που έχει καταπιεί δύο δόντια και μία σφυρίχτρα και επέζησε χωρίς ιατρική βοήθεια, μπορούσε να κάνει υπομονή».
Χρειάστηκε να φτάσουμε στα 1954 με την ίδρυση της UEFA και τον Ντελονέ να γίνεται πρώτος γραμματέας, για να επανέλθει η ιδέα στην επιφάνεια. Μάλιστα, στην πρώτη επιτροπή συμμετείχε και ένας Ελληνας: «ο πολυπράγμων αντιπρόεδρος της ΕΠΟ κ. Κωνσταντάρας, ο οποίος μιλούσε τέσσερις γλώσσες», αναφέρει ο Καρπετόπουλος. Πρόκειται για τον Κωνσταντίνο Κωνσταντάρα, θείο του πασίγνωστου Λάμπρου και εκ των ιδρυτών της ΑΕΚ («ψυχή της Ενωσης», με ενημερώνει ο διευθυντής του μουσείου της ΑΕΚ Γεράσιμος Γασπαρινάτος…).
Το Euro είναι ένα όραμα που παίρνει σάρκα και οστά δεκατρία χρόνια μετά τον πόλεμο και σε μια φάση στην οποία η ιδέα της ενωμένης Ευρώπης κερδίζει έδαφος. Η ειρωνεία είναι ότι ο Ντελονέ πέθανε το 1955, χωρίς να δει το όνειρό του να γίνεται πραγματικότητα. «Ο,τι δεν κατάφεραν μία σφυρίχτρα και δύο δόντια το πέτυχε ο καρκίνος», σχολιάζει ο Καρπετόπουλος…
Το 1960 το τρόπαιο πήρε τ’ όνομά του. Φιλοτεχνήθηκε από τον Αντριέν Σομπιγιόν, ο οποίος το εμπνεύστηκε από έναν αμφορέα που είδε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας.
Γράφει ο «Κάρπετ»: «Παρέμεινε τρόπαιο της διοργάνωσης και έφερε το όνομα του Ντελονέ έως το Euro του 2004. Ναι, είναι το περίφημο “τιμημένο”, το οποίο το 2008 αντικαταστάθηκε από ένα δημιούργημα της λονδρέζικης εταιρείας Asprey»…
