Το πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, όπως ξέραμε πριν από δεκαετίες αυτό που εδώ και κάποια χρόνια αποκαλούμε απλώς Euro, γεννήθηκε όχι για να χωρίσει και να διχάσει, αλλά για να ενώσει: την Ευρώπη. Αυτή τη σημαντική παράμετρο δίνει πολύ ωραία ο Αντώνης Καρπετόπουλος στο βιβλίο του «Δυσκολότερο από ένα Μουντιάλ. Euro: τα εξήντα χρόνια μιας ευρωπαϊκής ιστορίας» (εκδ. Παπαδόπουλος), που παρακολουθούμε αυτή την πρώτη εβδομάδα της φετινής διοργάνωσης στη Γερμανία.
Ωραίο το όραμα της ενωμένης Ευρώπης, όμως τότε ήταν χρόνια Ψυχρού Πολέμου και στα προημιτελικά εκείνης της διοργάνωσης προέκυψε «σχεδόν κατά παραγγελία», όπως γράφει ο Καρπετόπουλος, ένα απίστευτο ζευγάρι: ΕΣΣΔ – Ισπανία. Αντιλαμβάνεστε τον ισχυρό συμβολισμό: ο Χρουστσόφ εναντίον του Φράνκο; Τρομερά πράγματα…
Εξάλλου υπήρχε προηγούμενο: στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1956, η Ισπανία του Φράνκο αρνήθηκε να πάρει μέρος επειδή θα συμμετείχε η ΕΣΣΔ (η οποία ό,τι είχε εισβάλει στην Ουγγαρία).
Το 1960, τα παρατράγουδα άρχισαν από νωρίς: οι Σοβιετικοί απέπεμψαν με το «καλημέρα» τον Αντρέι Σταρότσιν, εκτελεστικό γραμματέα της Σοβιετικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, επειδή ο τελευταίος εξήρε τις ικανότητες της εθνικής Ισπανίας…
Ο πρώτος αγώνας θα γινόταν στις 29 Μαΐου του 1960 στη Μόσχα και η ρεβάνς στις 9 Ιουνίου στη Μαδρίτη. Αρχικά, γράφει ο Καρπετόπουλος, οι Ισπανοί εμφανίζονταν άνετοι. Ηδη η Ρεάλ Μαδρίτης «πετούσε» στο Κύπελλο Πρωταθλητριών, ενώ την εθνική Ισπανίας ο Φράνκο τη θεωρούσε δικό του δημιούργημα: ο ίδιος είχε δώσει ισπανική υπηκοότητα στον Αργεντινό Ντι Στέφανο και στους Ούγγρους Πούσκας και Κουμπάλα.
Ωστόσο, στις 22 Μαΐου, ένας εξαιρετικά εκνευρισμένος Φράνκο συγκάλεσε έκτακτο υπουργικό συμβούλιο. Δεν του άρεσε καθόλου που μπορεί Ισπανοί κομμουνιστές στο Μπερναμπέου να υποστήριζαν την ΕΣΣΔ. Στο συμβούλιο δήλωσε ευθαρσώς ότι και μόνο η ιδέα της ανάκρουσης του σοβιετικού ύμνου σε ισπανικό έδαφος του ήταν «αφόρητη», χώρια την πιθανότητα του αποκλεισμού της Ισπανίας – μια «εθνική τραγωδία», το δίχως άλλο.
Οι Ισπανοί πρότειναν τα δύο ματς να γίνουν σε ουδέτερο έδαφος. Οι Σοβιετικοί αρνήθηκαν: τα εισιτήρια στο Στάδιο «Λένιν» είχαν ήδη εξαντληθεί και ο Φράνκο απαγόρευσε στους Ισπανούς παίκτες να ταξιδέψουν στη Μόσχα. Είναι αυτό που λένε οι αγγλόφωνοι, το απόλυτο anticlimax…
Η Ισπανία αποκλείστηκε από την UEFA, η οποία της επέβαλε και πρόστιμο. Η ΕΣΣΔ προκρίθηκε άνευ αγώνων.
Ο Καρπετόπουλος γράφει πως ανήμερα του αγώνα που δεν έγινε ποτέ, στις 29 Μαΐου, ο Χρουστσόφ δήλωσε στην Ολομέλεια του ΚΚΣΕ πως «ο Ισπανός δικτάτορας με τις τελευταίες του αποφάσεις πέτυχε ένα αυτογκόλ που έκανε τον κόσμο να γελάσει» και σχολιάζει επ’ αυτού ο «Κάρπετ»: «Τον ίδιο κόσμο που κατάλαβε ότι η νεοσύστατη διοργάνωση, που ονομαζόταν Κύπελλο Εθνών Ευρώπης, είναι άξια προσοχής».
