Η υπογεννητικότητα είναι τάση καταγεγραμμένη: μόνον έξι χώρες το 2100 εκτιμάται ότι θα υπερβαίνουν τα ποσοστά αναπλήρωσης του πληθυσμού τους και οι μισές είναι στην Αφρική. Στις ΗΠΑ το ζήτημα λαμβάνει διαστάσεις σχεδόν ιδεολογικές ως προϊόν συνειδητής απόφασης. Χαρακτηριστική είναι η απήχηση του όρου DINK. Το αρκτικόλεξο για το «dual income, no kids», δηλαδή «διπλό εισόδημα, χωρίς παιδιά», προάγει το οικονομικό πλεονέκτημα των ζευγαριών που έχουν επιλέξει να αφιερώσουν χρόνο αποκλειστικά στη δουλειά και στον εαυτό τους, απολαμβάνοντας τα οφέλη στον ελεύθερο χρόνο τους.
Αλλες πτυχές της επιχειρηματολογίας που οδηγεί στην αποδαιμονοποίηση της μείωσης των γεννήσεων αφορούν στην υπερθέρμανση του πλανήτη και την υπερκατανάλωση των πόρων του. Αλλά και στην ανασφάλεια για το μέλλον από τις γεωπολιτικές εξελίξεις. Ακόμη και στους κινδύνους για την υγεία από το στρες που συνοδεύει την ανατροφή ενός παιδιού.
Η αντίληψη ότι υπάρχουν σήμερα σοβαροί λόγοι να μην κάνεις παιδιά –συναντάται με αυξανόμενα ποσοστά στις νεαρές ηλικίες– δέχεται συνήθως τα βέλη της αντίθετης άποψης. Οσο περισσότεροι άνθρωποι γεννιούνται, τόσο περισσότερες ιδέες και καινοτομίες παράγονται, προσφέροντας τεχνολογικές και άλλες λύσεις βιωσιμότητας. Το να κάνεις παιδιά είναι ευεργετικό και μπορεί να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής. Βοηθάει επίσης στην προσωπική εξέλιξη και αποτελεί ψήφο εμπιστοσύνης στο μέλλον. Ο κόσμος δεν είναι πιο επικίνδυνος απ’ ό,τι ήταν στο παρελθόν και οι γεννήσεις ενισχύουν τους δημογραφικούς δείκτες, θωρακίζοντας την προοπτική της οικονομίας που θα υποστηρίζει τους μισθούς και τις συντάξεις.
Ενα «ντιμπέιτ» που σίγουρα αξίζει την προσοχή μας. Ομως σε χώρες όπως η Ελλάδα θα πρέπει να λύσουμε άλλα θέματα προτού καταλήξουμε στην πολυτέλεια μιας συνειδητής όσο και στοχαστικής απόφασης, που θα βασίζεται σε κατά τα άλλα εύλογες αναζητήσεις για την πορεία της ανθρωπότητας.
Αν λάβει κανείς υπόψη μελέτη του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών, οι Ελληνες θα κάνουν ολοένα λιγότερα παιδιά, ούτως ή άλλως. Για δύο βασικούς λόγους: το χαμηλό διαθέσιμο εισόδημα σε σχέση με τις υψηλές τιμές και το στεγαστικό. Το 72% των νέων στη χώρα μας, έναντι 50% στην Ευρώπη, συμβιώνει με τους γονείς, όσο το ενοίκιο απορροφάει δυσανάλογο μέρος του εισοδήματος. Τα μεγάλα αστικά κέντρα έχουν, εξάλλου, συγκεντρώσει σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού, καθιστώντας τουλάχιστον προβληματικές τις συνθήκες διαβίωσης.
Ο κίνδυνος είναι ευδιάκριτος. Μπροστά στην επιμονή μιας δύσβατης καθημερινότητας οι (ανα)παραγωγικές ηλικίες στην Ελλάδα πιθανώς θα προσφύγουν αναγκαστικά στην άποψη ότι η ατεκνία είναι μια καλή επιλογή. Θα έχουν έτσι τοποθετηθεί για τους λάθος λόγους.
