Τη «Μεγάλη χίμαιρα» του Καραγάτση δεν μπόρεσα ποτέ να τη διαβάσω πέρα από τις πρώτες 20 σελίδες. Αν και το προσπάθησα. Οπότε δεν μπορώ να εκφέρω άποψη για τον «σεξισμό» ή την «πατριαρχία» που τώρα της αποδίδεται. Εξάλλου, από πολύ νωρίς στη ζωή μου έμαθα να μην κρίνω τα λογοτεχνικά έργα από τις απόψεις των συγγραφέων τους. Αν ήταν έτσι, θα απέρριπτα συλλήβδην τον Πλάτωνα για τις αντιδημοκρατικές απόψεις του, τον Μπαλζάκ ή τον Σατωβριάνδο επειδή ήταν οπαδοί των Βουρβόνων, τον Ντοστογιέφσκι επειδή ήταν πανσλαβιστής και τον Σελίν για τον αντισημιτισμό του. Γι’ αυτό θεωρώ ότι η διαμάχη που έχει ξεσπάσει γύρω από τον Καραγάτση έχει τον χαρακτήρα θρησκευτικού πολέμου. Από τη μία, έχει περισσότερο ενδιαφέρον από την κλωτσοπατινάδα της Κεντροαριστεράς. Αποκτά ακόμη περισσότερο ενδιαφέρον αν σκεφτεί κανείς ότι ένα μυθιστόρημα που εκδόθηκε το 1953 γίνεται αιτία ενός δημόσιου διαλόγου που δεν αφορά φιλολόγους πανεπιστημιακούς, αλλά αναγνώστες του. Δεν είναι και λίγο για τη λειψυδρία της πνευματικής μας ζωής. Εύσημα στον συγγραφέα πριν απ’ όλους, και στη Ρένα Λούνα, η οποία με άρθρο της στη Lifo έριξε την πρώτη βολή. Ακολούθησε καταιγισμός αρθρογραφίας, είτε στον Τύπο είτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν μπορούσα να φαντασθώ ότι ο Καραγάτσης απασχολεί τόσο κόσμο στην Ελλάδα του 2024.
Ευκαιρία για να εκφράσω τις απόψεις μου για τον Καραγάτση. Τον ευγνωμονώ, εκτός των άλλων, γιατί μου έδωσε μια διέξοδο απ’ την υποχρεωτική ενασχόληση με την Κεντροαριστερά. Τον «Γιούγκερμαν» τον ξαναδιάβασα πριν από πέντε χρόνια, επί τη ευκαιρία μιας διάλεξης. Ευκολοδιάβαστο, page turner που λένε, πλην όμως η «επίγευσή» του με βοήθησε να καταλάβω γιατί ποτέ μου δεν αγάπησα τον Καραγάτση. Γιατί βρίσκω τη γραφή του εύκολη, σχεδόν απλοϊκή. Περιγράφει έναν αστικό κόσμο όπως θα τον περιέγραφε κάποιος ο οποίος έχει υιοθετήσει όλα τα στερεότυπα της συμπεριφοράς του. Ο κοσμοπολιτισμός του ήρωά του είναι επιτηδευμένος. Πώς θα φανταζόσουν ένα νυχτερινό κέντρο στο Βουκουρέστι του Μεσοπολέμου; Ετσι ακριβώς σου το προσφέρει. Ασε εκείνη την ηρωίδα του που μόλις χάνει την παρθενία της πεθαίνει. Η λογοτεχνική τιμή δεν εξαρτάται από τις απόψεις του συγγραφέα. Εξαρτάται από τον πλούτο του κόσμου που οικοδομεί. Η λεγόμενη «αστική» Ελλάδα έμοιαζε πάντα με κακέκτυπο της αντίληψης που είχε η ίδια για τον εαυτό της. Και αυτό το αποτύπωσε πιο αποτελεσματικά ο Γιάννης Μαρής από τον Καραγάτση.
Υπάρχουν οι συγγραφείς της λαϊκής γραφικότητας. Ο Καραγάτσης είναι ο συγγραφέας της αστικής γραφικότητας. Δεν με ενδιαφέρουν οι κατηγορίες για «σεξισμό» ή τις «πατριαρχικές» του αντιλήψεις. Με ενδιαφέρει η απλοϊκότητά του, η οποία δημιούργησε μια γενιά αναγνωστών και συγγραφέων που γοητεύονται από τη γοητεία που τους ασκεί.
