Το πρώτο «σοκ» ήταν η εικόνα από τις εξέδρες στο ματς της πρεμιέρας του δεύτερου ομίλου του φετινού Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος με την Ιταλία: μια κοκκινόμαυρη λαοθάλασσα από περίπου 50.000 Αλβανούς φιλάθλους έκανε το Ντόρτμουντ να μοιάζει με… Τίρανα. Αλλά και στον κρίσιμο αγώνα με μία ακόμη ποδοσφαιρική υπερδύναμη της Ευρώπης, την Ισπανία, το 70% των θεατών ήταν πάλι Αλβανοί.
Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι σε αυτό το Euro παρακολουθούμε μια ενδιαφέρουσα ανατροπή: χώρες με σχετικά μικρό πληθυσμό ή με περιορισμένη ή και ανύπαρκτη παράδοση στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο (π.χ. Αλβανία, Γεωργία) γεμίζουν στάδια δεκάδων χιλιάδων θεατών, ενώ παραδοσιακές δυνάμεις του αθλήματος εμφανίζουν «καχεκτικές» εξέδρες με πενιχρή οπαδική υποστήριξη. Τι συμβαίνει; Σημαντικό ρόλο παίζει το γεγονός ότι το τουρνουά διεξάγεται στη Γερμανία, όπου το μεταναστευτικό στοιχείο είναι ισχυρότατο· δεν έχετε παρά να δείτε έναν αγώνα της Εθνικής Τουρκίας. Φαίνεται, επίσης, ότι οι οπαδοί των μεγάλων, ποδοσφαιρικά, δυνάμεων ως πιο «χορτασμένοι» δεν ταξιδεύουν τόσο εύκολα πια (με την τρανταχτή εξαίρεση των πάντα πιστών Αγγλων), σε αντίθεση με τους φιλάθλους των πιο αδύναμων ομάδων που η συμμετοχή και μόνο σε ένα ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ισοδυναμεί με εθνικό επίτευγμα.
Υπήρξε για δεκαετίες η χώρα-παρίας της Ευρώπης και οι κάτοικοί της καταδικασμένοι στην απομόνωση και στη λοιδορία. Μέχρι που άρχισε το Euro της Γερμανίας.
Αλλά ειδικά για τους υποστηρικτές της Εθνικής Αλβανίας αυτό το Euro ήταν κάτι πολύ περισσότερο. Μπορεί να αποκλείστηκαν από τη συνέχεια σε έναν ομολογουμένως πολύ δύσκολο όμιλο, αλλά τόσο οι καλές εμφανίσεις της ομάδας όσο και η μαζική παρουσία των φιλάθλων της στα γήπεδα της Γερμανίας τόνωσαν το γόητρο και την εθνική τους αυτοεκτίμηση· ήταν ένα διαβατήριο για το μέλλον. Ως γνήσιοι Βαλκάνιοι, οι Αλβανοί είναι και αυτοί επιρρεπείς σε μελοδραματικές αναγνώσεις της ταυτότητάς τους: τη μία μέρα είναι οι καλύτεροι στον κόσμο και την άλλη οι χειρότεροι. Ομως, τώρα, χάρη στο ποδόσφαιρο έγιναν ορατοί στο μέγιστο δυνατό ακροατήριο: στους θεατές, φυσικούς και τηλεοπτικούς, του δημοφιλέστερου ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος στην Ευρώπη.
Ηταν σαν οι ιαχές των Αλβανών οπαδών να κραύγαζαν στους υπόλοιπους Ευρωπαίους: «Είμαστε κι εμείς εδώ, όχι μόνο ως εξαθλιωμένοι μετανάστες ενός κάποτε πάμφτωχου τόπου, αλλά ως Ευρωπαίοι πολίτες που μπορούν και ταξιδεύουν για να υποστηρίξουν την εθνική τους ομάδα». Σε απλή μετάφραση: «Είμαστε σαν κι εσάς». Με λίγα λόγια, στα γήπεδα της Γερμανίας ο αλβανικός εξωτισμός έλαβε τέλος. Τα σκοτεινά χρόνια της κομμουνιστικής εξαθλίωσης και οι τεράστιες δυσκολίες της δημοκρατικής προσαρμογής μοιάζουν να ξεμακραίνουν, αν και οι προκλήσεις παραμένουν· τώρα μπίρες έξω από το γήπεδο και αλβανική Ριβιέρα. Ναι, ο 20ός αιώνας δεν ήταν ευγενικός με τους γείτονες. Aλλά τώρα πια όλα είναι αλλιώς.
