Δεν αποδιώχνεται εύκολα η πλάνη που παρηγορεί. Οπως η απατηλή υπόσχεση της Λεπέν για επιστροφή στις παλιές καλές ημέρες, πριν από τα πετρελαϊκά σοκ, όταν η ενέργεια ήταν φθηνή και η γεωργία είχε, χωρίς περιορισμούς, αυξημένες αποδόσεις. Το πιο κοινό γιατρικό στην ανασφάλεια, στο δάγκωμα του φόβου, είναι η ψευδαίσθηση, εν προκειμένω της δυνατότητας να ξανακερδηθεί η αλλοτινή ευνοϊκή τάξη πραγμάτων, να απομακρυνθούν όλες οι απειλές, μαζί με το πλήθος των οδυνηρών σινιάλων. Μόνο «ο κίνδυνος το έθνος να συρρικνωθεί από την ανεξέλεγκτη μετανάστευση» δείχνει να παραμένει. Ομως, ακριβώς αυτό το υπερτονισμένο «σκοτεινό ενδεχόμενο», η Ακροδεξιά ομνύει λαϊκιστικά ότι θα αποσοβήσει.
Μία από τις λιγότερο θορυβώδεις συνιστώσες της ανόδου της Ακροδεξιάς –τώρα τα μάτια όλων καρφώνουν τα εκλογικά τεκταινόμενα στη Γαλλία– είναι η πτώση των Πρασίνων. Εχασαν στην Ευρωβουλή 18 από τις 70 έδρες. Η πρώτη κατηγορεί τους δεύτερους ότι αδιαφορούν για τους φτωχούς, που σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος της «τιμωρητικής οικολογίας», της ελιτίστικης, όπως τη χαρακτηρίζει, αντιαναπτυξιακής πράσινης ατζέντας. Την παρουσιάζει ως δηλητήριο και την κραδαίνει σαν σκιάχτρο. Εκμεταλλεύεται κινητοποιήσεις, όπως οι αγροτικές, ώστε να υποδαυλίσει το αφήγημα περί της αδυναμίας των υπερασπιστών του περιβάλλοντος να προστατεύσουν τους μη προνομιούχους σε κοινωνίες που αλλάζουν ταχύτατα. Γεγονός, πάντως, είναι ότι νεαροί ψηφοφόροι, οι οποίοι το 2019 πύργωσαν το Πράσινο Κύμα, τώρα «μαύρισαν» την ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Οι προτεραιότητές τους μετατοπίστηκαν από το κλίμα στην κρίση κόστους ζωής, που έφεραν πανδημία και πόλεμος στην Ουκρανία.
Οι ίδιοι οι Πράσινοι μοιάζει να έχουν ποικίλες ερμηνείες για την απώλεια ψηφοφόρων. Ενα μέρος τους θεωρεί ότι εστίασαν εσφαλμένα μόνο στο κλίμα και όχι στη βεντάλια των πολλαπλών καυτών προβλημάτων. Ενα άλλο κομμάτι τους πιστεύει το ακριβώς αντίθετο. Οτι η γενιά της Γκρέτα, το πολύχρωμο ετερόκλητο αυθόρμητο κίνημα Fridays for Future, έχασε δυναμική και οπαδούς επειδή εσωτερικά διαιρέθηκε, επειδή παγιδεύτηκε σε ευρύτερες εκστρατείες όπως κατά του πολέμου στη Γάζα. Κατά άλλους, διότι μεταλλάχθηκε σε ένα κεντρώο κόμμα που πήρε διαζύγιο από δράσεις κινηματικού χαρακτήρα ή, αντιθέτως, επειδή δυσαρέστησε το κοινό εξαιτίας των ακραίων μορφών διαμαρτυρίας – κλείσιμο δρόμων με το κόλλημα χεριών στην άσφαλτο, ρίψη μπογιάς σε έργα τέχνης…
Και όχι μόνο. Αλλά και εξαιτίας των αρνητικών παρελκόμενων των πολλαπλών δεινών, από τα οποία επωφελήθηκε η Ακροδεξιά. Η Λεπέν δεν τρομάζει τους ψηφοφόρους της όταν απειλεί να ξηλώσει, μαζί με τα προνόμια των μεταναστών, τις ανεμογεννήτριες και να διακόψει τις επιχορηγήσεις στις ΑΠΕ – εκείνη, την πυρηνική ενέργεια προκρίνει. Κυρίως, όμως, καταφέρνει να πλέει στην κορυφή του κύματος διαμαρτυρίας για την επαχθή καθημερινότητα, το πυκνό κατακάθι των κρίσεων, τη ρευστή γεωγραφία του αύριο, την περιδίνηση σε ένα αρχιπέλαγος σκοπέλων. Επιπροσθέτως, οι εύληπτες ψευδοσυνταγές σωτηρίας καταναλώνονται ευκολότερα από το βαρύ νερό της γνώσης.
Οτι τίποτα δεν είναι εύκολο. Οτι η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι μονόδρομος. Οτι όλοι θα πρέπει, υποστηριζόμενοι, να αλλάξουμε – ο καθένας στο μέτρο που του αναλογεί. Ανισοβαρής πράσινη μετάβαση είναι κοινωνικά και πολιτικά μη βιώσιμη. Θα χρηματοδοτηθούν επενδύσεις για την κλιματική προσαρμογή; Θα προσανατολιστούν κεφάλαια και πόροι προς βιώσιμες τεχνολογίες; Θα γίνει δίκαιη μοιρασιά των βαρών; Θα διευκολυνθούν τα νοικοκυριά να προχωρήσουν, π.χ., σε θερμική ανακαίνιση, εγκατάσταση αντλιών θερμότητας, χρήση ηλεκτρικών οχημάτων; Θα δοθούν φορολογικές εκπτώσεις και επιδοτήσεις σε επιχειρήσεις που θέλουν να απαλλαγούν από τις ανθρακούχες εκπομπές; Εν ολίγοις, θα συνεχιστεί, με κριτήρια δικαίου, η ευρωπαϊκή πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα, τις μηδενικές εκπομπές άνθρακα έως το 2050;
Ακροδεξιές φατρίες και λαϊκιστικά κόμματα, πάντως, ογκώνουν τη δημόσια δυσαρέσκεια για τις πράσινες πολιτικές, δημιουργούν σύγχυση σχετικά με τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς, εντείνουν το οικονομικό άγχος, παραπληροφορούν. Ως εξουσία, καταστρέφουν την πρόοδο που έχει γίνει με κόπο για το κλίμα καταργώντας δεσμεύσεις, πολεμούν την Ενωση και όχι μόνο για το περιβάλλον, ταπεινώνουν την ευρωπαϊκή ιδέα, κουρελιάζουν την εμπιστοσύνη στους κοινούς θεσμούς. Η ιστορική εμπειρία στο επέκεινα της μνήμης μικραίνει. Στον θόλο της καθημερινότητας προβάλλει μόνον η στιλβωμένη υπόσχεση.
